Ikki nurdan kuzatiladigan interferenstion manzara

Download 0.76 Mb. Pdf ko'rish
bet	5/12
Sana	29.04.2023
Hajmi	0.76 Mb.
	#54873

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 12

Bog'liq
23-mavzu
kompyuterli matematik tizimlar testlar 2, qadimgi dunyo tarixi 6 rus, MARKETING test, 4 pedagogika psixologiya, ANORA .ISTAMOVA ;MOPERTYUI PRINSIPI, Bebutov Jumabek Nodir o’gli (2), Kurs ishi Hamroqulova Oltinoy 23996, A. Xolliev Xalqaro munosabatlar va diplomatiya tarixi, kimyoviy bog\'lanish, Документ Microsoft Word, 7-sinf biologiya yangi, HAMROQULOVA K, HAMROQULOVA K, ELEKTRO MAGNIT TO`LQINLAR, 7-sinf Fizika yillik konspekt

Yorug’lik difraksiyasi. Gyugens prinstipi.
Doiraviy teshikdan hosil bo’ladigan Frenel difraksiyasi.

Ikki nurdan kuzatiladigan interferenstion manzara. Yorug’likning tabiiy
manbalari nokogerent bo’ladi. Bir manbadan chiqayotgan to’lqinni ikki qismga ajratib
(yorug’likning qaytishi yoki sinishi yordamida), yorug’likning kogerent to’lqinlarini
hosil qilish mumkin. Agar bu ikki to’lqinni har xil optikaviy yo’llarni bosib o’tishga
majbur qilsak, so’ng ularni bir-biriga ustma-ust tushirsak, interferenstiya kuzatiladi.
Agar qo’shiluvchi to’lqinlarning yo’llar farqi butun to’lqin uzunligiga karrali
bo’lsa, bunday nuqtalarda interferenstion maksimum kuzatiladi.
Agar qo’shiluvchi to’lqinlarning yo’llar farqi toq to’lqin uzunligiga karrali bo’lsa,
bunday nuqtalarda interferenstion minimum kuzatiladi
Yorug’lik difraksiyasi. Gyugens prinstipi. Yorug’lik to’lqinlarining to’siqlarni
aylanib o’tib geometrik soya sohasiga burilish hodisasi yorug’lik difrakstiyasi deyiladi.
To’lqin uzunligi to’siq o’lchami bilan o’lchovdosh kattaliklar bo’lganda, ya’ni
d


da
kuchli difrakstiya kuzatiladi.
To’lqinlar difrakstiyasi hodisasi Gyugens prinsipi yordamida tushuntirilishi
mumkin. Gyugens prinsipiga binoan to’lqin etib borgan har bir nuqta ikkilamchi
to’lqinlar uchun markaz bo’lib xizmat qiladi, bu to’lqinlarning o’rab olgan egri chiziq
keyingi momentdagi to’lqin frontining vaziyatini byeradi. Frenel Gyugens prinsipini
ikkilamchi to’lqinlar interferenstiyasi haqidagi tushuncha bilan to’ldirdi.
Difrakstiya hodisasi ikki xil bo’ladi. Agar yorug’lik manbai va kuzatish nuqtasi R
nuqtaga boruvchi nurlar deyarli parallel dastani hosil qilsa, Fraungofer difrakstiyasi yoki
parallel nurlardagi difrakstiya kuzatiladi. Aks holda Frenel difrakstiyasi kuzatiladi.
Doiraviy teshikdan hosil bo’ladigan Frenel difraksiyasi. Sferik yorug’lik
to’lqinining yo’liga R radiusli doiraviy teshigi bo’lgan shaffofmas to’siq qo’yamiz.
Ekranni
shunday
joylashtiramizki,
S
yorug’lik manbaidan tushirilgan perpendikulyar
teshikning markaziga to’g’ri kelsin.
Teshikning R
radiusi d va d
o
uzunliklardan
juda kichik bo’lganda, d ni S manbadan
to’siqqacha bo’lgan masofaga teng deb, d ni esa
S R
M

179
to’siqdan M nuqtagacha bo’lgan masofaga teng
deb hisoblash mumkin. Agar d va d
o
masofalar
d d
o
b
a
m
ab
r




0
shartni qanoatlantirsa, teshik P nuqta uchun aniqlangan Frenel zonalaridan to’ppa-to’g’ri
birinchi m tasini ochiq qoldiradi. Ochiq Frenel zonalarining soni





 

b
a
r
m
1
1
2
0

M nuqtadagi tebranish amplitudasi
A = A
1
- A
2
+ A
3
- A
4
+...+ A
m
Frenel zonalarining soni - juft yoki toq son ochiq bo’lishiga qarab, M nuqtaning
o’zida intevsivlik maksimumga yoki minimumga yerishadi. Misol uchun bu son 3 ga
teng bo’lsin. U holda difrakstion manzaraning markazida intensivlikning maksimumi
hosil bo’ladi (rasm).
Demak doiraviy teshikdan hosil bo’ladigan difrakstion
manzara navbatma-navbat joylashgan yorug’ va qoramtir
konstentrik
xalalardan
iborat
bo’ladi. Manzaraning
markazida yo yorug’ (m-toq son), yo qora (m-juft) dog’
bo’ladi.

Download 0.76 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 12

Download 0.76 Mb.

Pdf ko'rish