22
odamdir. U - yo`vdan bor qiladigan shaxs. Borini yo`q qilish uning tabiatiga zid,
chunki bor-yo`g’ini topgash xususiy mulki ekanligi, ana shu mulk uni boqishini,
kiyintirishini, farovon turmush tarzini ta`minlashini yaxshi biladi. SHuning
uchun ham uni asrab avaylab, ko`paytirish uchun ishlaydi, izlanadi va yashaydi.
SHu o`rinda rivojlangan davlatlar iqtisodiyotini ayrim ko`rsatkichini ko`rib
chiqib, iqtisodiy salohiyati bo`yicha dunyoda etakchi o`rinlardan birini
egallaydigan YAponiyani oladigan bo`lsak, ushbu davlatda YAIM ining 50
%dan ortig’i kichik biznes zimmasiga to`g’ri keladi.
Hozirgi kunda kichik biznes va xususiy tadbikorlik sub`ektlarini qo`llab-
quvvatlash masalasi soliq siyosatining asosiy yo`nalishlaridan biri sifatida
belgilangan Biroq, ishlab chiqarish infratuzilma tarmoqlari rivojining hozirgi
holati taxdili, qishloq xo`jaligi tuzilmalarining samarali faoliyat ko`rsatish
uchun kuyidagilarni e`tiborga olish lozimligini taqozo etmoqda;
- ishlab chiqarish infratuzilmasi ob`ektlarining, ular xizmatidan
foydalanuvchi sohalarga qulay joylashganligi va ko`rsatilgan xizmatlarning narxi
arzon hamda sifat ko`rsatkichlari yuqori bo`lishligi;
- ishlab chiqarish infratuzilmasi ob`ektlarining xizmat ko`rsatish
faoliyatini kengaytirish uning moliyaviy mablag’lar bilan ta`minlash
darajasi to`g’ri tashkil etilmaganligi;
- agrar islohotlarni yanada chuqurlashtirish va buning natijasida
samarali. qishloq xo`jalik infratuzilmasini vujudga keltirishning zarurligi.
Qishloq xo`jaligida faoliyat yuritayotgan kichik biznes va xususiy
tadbirkorlik sub`ektlaridagi mavjud kamchiliklar:
- kichik biznes va xususiy tadbirkorlik tuzilmalarida marketing
faoliyatining past darajada tashkil etilishi va buning natijasida mahsulot ishlab
chiqarish hamda uni sotish borasida raqobatning yo`qligi;
- kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`ektlarining bank va boshqa kredit
tashkilotlarining turli moliyaviy xizmatlaridan (lizing, faktoring va forfeyting
xizmatlari) foydalanish imkoniyatlarining cheklanganligi;
- bank-kredit va moliya tashkilotlarining bugungi kunda ham kichi k
tadbirkorlik sub`ektlariga bo`lgan ishonchi etarli emasligi va bu holatlarni bartaraf
etish bo`yicha ishlar olib borish va boshqa muammolar mavjud.
YUqoridagi fikrlarga asoslangan holda kichik biznes va xususiy
tadbirkorlikning rivojlanishiga kredit jalb qilish amaliyotini o`rganib,
chuqur
tahlil qilgan holda quyidagi takliflarni keltiramiz:
- soliqqa tortishda tabaqalashgan taqsimotni joriy etish. YA`ni qishloq
joylarda shaharga nisbatan pastroq foizda soliq stavka qo`llash;
- ko`p hollarda kichik biznes sub`eklari, raqobat bozorida yirik biznes
vakillariga engilib qoladilar. SHuning uchun kichik biznes sub`ektlari o`z haq -
huquqlarini paymol bo`lishiga yo`l qo`ymasliklari uchun, o`zlarining
xuquqiy savodxonliklarini oshirishlari lozim, deb o`ylayman;
- kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`ektlarining ishlab chiqarish
va eksport salohiyati, marketing va mahsulotlarni sotishga bagishlangan
o`quv mashg’ulotlari, seminarlar va ko`rgazmalarni tashkil etishni yo`lga qo`yish
23
lozim.
- ishlab chiqarishni tuzilmaviy-texnologik qayta qurishni
jadallashtirish maqsadida markazlashgan kredit resurslarining
bir qismini tez
qoplaydigan investitsion loyihalarni moliyalashtirishga karatish, shu jumladan
kichik biznes ob`ektlariga yo`naltirish;
Xulosa qilib aytganda, aholini ish bilan ta`minlash muammosini hal etish
qishloqtsa sanoat va xizmat ko`rsatish sohalarini rivojlantirish tadbirlarini
amalga oshirish bilan bevosita bog’liq. Bugun sanoatni, xizmat ko`rsatish
sohalarini qishloqqa olib kelish, xususan, mahsulotlarni kayta ishlaydigan kichik
korxonalarni qishloq zaminiga joylashtirishni
mahalliy hokimiyatlar, tadbirkor
ishbilarmonlar, turli xil mulk egalari oldiga asosiy vazifa qilib qo`yilgani
tasodifiy emas. Bugungacha xizmat ko`rsatish tarmoqlari asosan shahar va
tumanlar markazlarida ko`proq joylashgan bo`lsa, endi ularni posyolkalarda,
qishloqlarda, hatgoki eng olis ovullarda ham tashkil etish ehtiyoji zarurati
tobora ortmokda. Zero, xizmat ko`rsatish tarmoqlari darajasi mamlakatning
taraqqiy etayotganligini, jamiyatni rivojlanayotganligini ko`rsatuvchi
muhim
mezondir.
