• A vtom obillarning old yuzasidan qaralgandagi m aydoni.
  • S. M. Q o d ir o V, M. O. Q o d ir X o n o V




    Download 8,29 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet80/139
    Sana25.01.2024
    Hajmi8,29 Mb.
    #145939
    1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   139
    Bog'liq
    CJdZi0HhZkhxN7TFlanq

    2.8. AVTOMOBILGA HAVONING 
    QARSHILIK KUCHI
    Avtomobilning harakatiga havo ham qarshilik qiladi, uni 
    yengish uchun dvigatel quw atining bir qismi sarf boMadi. Agar 
    shamol avtomobil harakati yo ‘nalishiga qarshi yo ‘nalgan bo ‘lsa, 
    havo qarshiligi yana ham kattalashadi. H avoning avtomobilga 
    qarshiligi quyidagi sabablardan kelib chiqadi.
    1
    ) harakat davrida avtom obilning orqa va old qismida havo 
    bosim ining har xilligi natijasida peshtoqda hosil b o ‘ladigan 
    qarshilik um um iy qarshilikning 55—60 % ini tashkil etadi;
    2
    ) avtom obilning q an o ti, zinapoyasi, nom eri va bosh- 
    qalarning qarshiligi (12—18% ni tashkil etadi);
    3) havoning radiator orqali kapot tagidan o ‘tib ko‘rsa- 
    tadigan qarshiligi (10—15% ni tashkil etadi);
    4) avtomobil kuzovining havoga ishqalanish qarshiligi (
    8
    — 
    1 0
    % ni tashkil etadi);
    5) avtom obilning yuqori va pastki qismidagi bosimning 
    har xilligi tufayli sodir bo‘ladigan qarshilik (5—8% ni tashkil 
    etadi).
    H avoning qarshilik kuchi avtom obilning har xil nuqtalariga 
    tushganligi sababli uni aniq hisoblash qiyin. T a ’sir etuvchi 
    elem en tar qarshilik kuchlarining teng ta ’sir etuvchisi avto­
    m obilga havoning qarshilik kuchi Pw deb ataladi. Pw kuch 
    qo ‘yilgan nuqtani yelkanlik markazi deyiladi. Bu nuqta yo‘l 
    tekisligidan h w balandlikda b o ‘ladi. A vtom obilga havoning 
    qarshilik kuchi quyidagi empirik form uladan topiladi:
    bu yerda К — havo qarshiligini yengish koeffitsiyenti;
    F — avtomobilning old yuzasidan qaralgandagi yuzi.
    D em ak, havoning tezligi Ua uning qarshilik kuchiga katta 
    ta ’sir ko‘rsatadi. Agar Ua < 30 — 40 km /soat bo‘lsa, formulada 
    u a birinchi darajada olinadi, 150—180 > ua > 30 — 40 km /soat 
    bo ‘lsa, u
    a2
    va ua >180 km /soat b o is a , u
    a3
    bo ‘ladi.
    ( 2 0 )
    183


    '//У////////////////////, ТТТУ'
    '//У/, v / / / / / / / / / / / / / / / /
    2 .9 -r a sm . A vtom obillarning old yuzasidan qaralgandagi m aydoni.
    H avo qarshiligini yengish koeffitsiyenti К  1 m /s tezlik bilan 
    harakatlanuvchi avtom obilning 
    1
    m
    2
    yuzasiga havoning q ar­
    shilik kuchi bilan aniqlanadi. A vtom obilning old yuzasidan 
    qaralgandagi yuzi deb, avtom obilning b o ‘ylam a o ‘qiga tik 
    chiziq tekislikka tushirilgan proyeksiyasiga aytiladi. Bu yuzani 
    aniqlash m urakkab b o ‘lganidan uning qiym ati yuk m ashinalari 
    va avtobuslar uchun quyidagicha hisoblanadi (2.9-rasm ):
    F = В H , m 2;
    gj 

    yengil avtom obillar uchun esa
    F = 0,78 • *g • tfg, m 2;
    bu yerda Hg — avtom obilning balandligi;
    В — ikki gNldirak orasidagi masofa (koleyasi);
    Sg — avtom obilning eni.
    W = K - F
    ifoda havo qarshiligini yengish omili deyiladi.
    Avtomobilga havoning qarshilik kuchini aniqlashda zarur 
    b o ‘ladigan koeffitsiyent qiymatlari 2.4-jadvalda berilgan.
    2.4-jadval

    Download 8,29 Mb.
    1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   139




    Download 8,29 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    S. M. Q o d ir o V, M. O. Q o d ir X o n o V

    Download 8,29 Mb.
    Pdf ko'rish