Mazkur qo'llanma talabalami o ‘z kasbining ustasi, m a’naviy
yetuk mutaxassislar tarzida yetishtirishdek tarbiyaviy vazifa ko'zda
tutilgan holda tuzildi. Unda G 'arb teatrining boy xazinasidan ijodi
jahon miqyosida tan olingan ijodkorlarning faoliyatlari hamda
ularning bo'lg'usi san’at mutaxassisida uning kasbiy takomiliga
bevosita ta ’sir ko'rsatuvchi, bugungi kun sahna amaliyoti uchun za-
rur va milliy istiqlol mafkurasi talablariga javob beruvchi sara asar
lari tanlab olinib tahlil etildi.
Q oilanm adan o ‘rin olgan materiallarni samarali o'zlashtirish
yoilari
ham izlandi, ya’ni o'quvchida san’at hodisalariga nisbatan
niustaqil yondashuv ehtiyojini tug'dirishga harakat qilindi: masalan,
har bir mavzu tahlilidan so‘ng nazorat savollari berildi.
0
‘quvchi
mavzu tahlili bilan tanishgach, shu haqda mustaqil fikrlash, xu-
losalar chiqarishga da’vat etuvchi savollarga duch keladiki, oqibat
natijada bu materialni faol o'zlashtirishga olib keladi.
Qo'llanmada ko'zda tutilgan bo'limlar tahlilidan so'ng G'arb
dramaturgiyasidan o'zbek sahnasida qo'yilgan asarlar haqida ma’lu-
motnoma ilova qilindi. Undan o'quvchilar qaysi asar qachon qaysi
teatrda sahnalashtirilgan, taijimoni, rejissori kirn,
asosiy rollarni qaysi
aktyorlar ijro etgan degan savollarga to'la-to'kis javob topishlari mum-
kin. Ma’lumotnoma mustaqil ilmiy ish, ma’ruzalar tayyorlashda, tala-
balaming mustaqil izlanishlarida alohida ahamiyat kasb etishi mumkin.
«Xorijiy teatr tarixi» qo'llanmasining kollejlar uchun 2005 yili
«Turon-Iqbol» nashriyotida chop etilgan nusxasi san’at va madani-
yat yo'nalishi mutaxassisligi bo'limlarida zarur qo'llanma-darslik
tarzida qabul qilindi. Oliy o'quv yurti talabalri uchun mo'ljallangan
liozirgi nusxa tubdan qayta ko'rib chiqildi. Birinchidan kollejlar ta-
labalari uchun unchalik ahamiyatli bo'lmagan ba’zi mavzu va
san’atkorlar ijodi yangi nusxadan o'rin oldi.
Ikkinchida, jahon
dramasi va teatri rivojiga alohida hissa qo'shgan Shekspir, Molyer,
Ibsen, brext, O'Nil singari dramaturglar hamda aktyor va rejissyor-
larning ijodlari kengroq tahlil etildi. Nihoyat, nazorat savollari
o'quvchi e’tiborini nazariy muammolarga qaratish m a’nosida yangi
savollar bilan boyitildi. Bu o'zgarishlar natijasida 11—12 taboq
atrofida bo'lgan awalgi nusxa hajmi biroz kengaydi.
Bulardan tashqari, qo'llanmada G'arb ilm-fanida paydo bo'lgan
atamalaming o'zbekcha
muqobilini berish, shuningdek, G'arb badiiy
taraqqiyotining o'zbek xalqi madaniyati tarixi hamda mustaqil
O'zbekistonning hozirgi kundagi badiiy hayoti bilan bog'liqlik hodi
salariga ham e’tibor berildiki, bu talabalarni G'arb dunyosi, xususan
uning teatr san’atiga qiziqishini oshiradi, degan fikrdamiz.
5
G ‘arb
mumtoz
asarlarida
o ‘zlarining
ko'plab
eng
sevimli
obrazlarini yaratganlar.
Bo'lg'usi san’atkorlar san’at o ‘quv yurti ostonasini xatlab o ‘tib
mutaxassislik fanlaridan mashg'ulot va dastlabki mashqlarini bosh-
lar ekanlar, shu damdan buyuk aktyorlar iste’dodini sinovdan
o ‘tkazgan Hamlet, Romeo, Julyetta
singari qahramonlar timsol-
larini yaratish ezgu-niyati bilan yashay boshlaydilar. Bu niyatga
ins-titut dargohida G ‘arb dramaturgiyasi va teatrini o‘rganish,
ularda ifoda etilgan umuminsoniy g‘oya va ezgu intilishlarni
o ‘zlarida singdirish orqali erishishlari mumkin.
Xorijiy teatr tarixi Respubikamiz san’at va madaniyat o ‘quv
yurtlarida ko‘p yillardan buyon mutaxassislikka oid fanlardan biri
sifatida o'qitib kelinadi. Lekin ushbu fan bo‘yicha maxsus
qoilanm alar o ‘zbek tilida faqat Istiqlol yillaridagina yaratila bosh-
landi. 1997-yili « 0 ‘qituvchi» nashriyotida chop etilgan «Xorijiy
teatr tarixi» kitobi ana shunday qoilanm alarning dastlabkisi bo‘ldi.
Mazkur qoilanm a 1981 -yilda
