72
Mehnat haqi fondini tejash va ishda urnak kursatgan xodimlarni ragbatlantirish
maksadida ayrim korporatsiyalarda eng yaxshi xodimalarga muayyan nomerlarni
doimiy biriktirish ruxsat etilgan. Bu tekshiruvchilar sonini kamaytirish imkonini
beradi. Tozalash sifatining mezonlari gruppaviy intervyu olish usulida surov
o‘tkazish yuli bilan aniklanadi. Mehmonlar o‘zlari uchun eng muxim mezonlarni
kursatadilar va eng yukrri reyting olgan mezonlar eng muxim deb topiladi.
Xizmat direktorining urinbosari direktorga ayrim vazifalarni bajarishga yordam
beradi va ofisga - ma’muriy-xujalik ishining o‘ziga xos shtab-kvartirasiga
raxbarlik
kiladi. Masalan, Torreys-Payns shaxri (Kaliforniya shtati, AKSH)dagi Sheraton
Grand mehmonxonasi ofisining eng muxim funksiyalari kuyidagilardan iborat:
1. Xodimalar topshiriklar oladi va bajarilgan ish haqida
2. hisobot beradi.
3. 2. Sektorlar buyicha ishlarni bajarishga topshiriklar beriladi.
4. Xizmat faoliyatiga doyr telefon so‘zlashuvlari xdm shu yerdan olib boriladi.
5. Bushagan va yangimehmonlarni joylashtirishga tayyorlangan barcha nomerlar
haqidagi ma’lumotlarga shu yerda ishlov beriladi.
6. Ma’lum vaktga kadar tozalanmagan nomerlar yuzasidan berilgan tushuntirish
xatlari ham shu yerga keladi.
7. Xujalik yuritish jixozlarini berish haqida kursatmalar shu yerda beriladi.
8. Choyshab va yostik jildlari ham shu ofis xodimlari tomonidan tekshiriladi.
9. Dasturxonlar ham.
10. Uniforma va maxsus kiyim beriladi.
11. Xizmat xodimlari haqidagi ma’lumotlar saklanadi.
12. Xizmat doirasida foydalanishga muljallangan barcha kalitlar shu yerda saklanadi.
Mehmonlarning xonalariga kuyilishi lozim bo‘lgan barcha narsalar har kuni
kechkurun almashtiriladi va xodimalar tomonidan aravachalarda tashiladi.
Mehmonlarga berishga muljallangan narsalar aravachaning kuyi tokchasiga,
xonada
krlishi lozim bo‘lgan narsalar esa - yukrri tokchaga kuyiladi. Bu ba’zi bir
mehmonlarning mehmonxonadan suvenirlar olib ketish odatiga karshi kurashishga
ma’lum darajada yordam beradi. Chakiruv buyicha nomerlarga kelish va raxbariyatga
nomerlarning xolati haqida axborot berish ofis xodimlari ishining muxim tarkibiy
kismidir.
Bosh kastelyan (xizmat direktora)ning navbatchi yordamchisi kechki smenani
qabul kiladi va sektorlar bo‘yicha ishlarni taksimlaydi. Sektor sardorining ixtiyorida
63 xona bo‘lib, ularni tozalash va bu haqda hisobot berish talab etiladi. U bosh
kastelyan ofisiga barcha nosozliklar haqida axborot beradi. Mazkur axborot o‘z
navbatida bosh ma’mur ofisiga o‘zatiladi.
Mehmonxona tu riga karab har bir xodima kuniga 16-20
ta nomerni tartibga
keltiradi. Eski mehmonxonalarda xonani tozapash kuprok vaktni egallaydi.
Tozalashga sarflanadigan vakt egallangan xonalarga nisbatan bushayotgan
xonalarning proporsional nisbatiga ham boglik bo‘ladi, chunki bushatilgan xonalarni
tozalash kuprok vaktni egallaydi. Xodimalarning ish vakti ertalab soat 8.00 da
boshlanadi. Ular ishni boshlashdan oldin bosh kastelyan yoki uning urinbosari
oldidan o‘tishlari lozim. Ularga sektor ajratiladi va tegishli xonalarning kalitlari
73
beriladi. Kalitlarni olganlik haqida xodimalar jurnalga imzo chekadilar va ish kuni
oxirida ularni qaytaradilar.
Korporativ va mustakil mehmonxonalarda bosh kastelyanning vazifasi har xil
bo‘lishi mumkin, masalan, mebel va jixozlar harid qilishda. Katta mustakil
mehmonxona bosh kastelyanning bilimi va tajribasiga to‘la
tayanadi, mehmonxonalar tarmogida esa bu
ish bilan haridlar buyicha
korporativ agent shug‘ullanadi va unga dizayner yordam beradi.
Bosh kastelyan juda kup hujjatlar yuritilishi uchun javob beradi. U nafakat
bo‘lim xodimlarining ish grafiklarini to‘zadi va ularning mehnatiga baxo beradi, balki
nomerlar, xollar va zallardagi mebelning bo‘tligi va lozim kurinishga ega bo‘lishi
uchun xdm javobgar bo‘ladi. Kupgina mehmonxonalarda ma’muriy-xujalik va
ekspluatatsiya bo‘limlari urtasidagi aloka kompyuter tarmogi orkali amalga
oshiriladiki, bu hujjatlarning o‘tish jarayonini ancha tezlashtiradi. Mehmonxonada
yashash uchun belgilangan xozirgi narxlar ancha kimmat bo‘lgani uchun mehmonlar
o‘z nomerlarida hamma narsa normal ishlashini xoxlaydi. Kastelyan xizmati nafakat
choyshab va yostik jildlarini almashtiradi, balki nomerlardagi tozalash va yuvish
vositalarini vakti-vakti bilan
almashtirib, urnini to‘ldirib turadi,
Mazkur xizmatning ish unumdorligi
xizmat kursatiladigai bir xonaga
sarflanadigan inson soatlari mitsdori bilan ulchanadi. AKD1dagi barcha xizmatlar
kursatiladigan mehmonxonada mehnat qiymati bir xona uchun 1,1$ yoki 6,6
mino‘tga baxolanadi. Xodimlarning mehnat haqi -tannarxning muxim kursatkichi.
Ma’muriy-xujalik bo‘limida u xonalardan foydalanishdan kelgan tushumning 5,1% ni
tashkil etadi. Sovun, shampun, losonlar, igna va ip, kog‘ozlarga
harajatlar nazorat
kilinadigan harajatlar deb ataladi va har bir xonaga ajratiladi. Bunday harajatlar
mehmonxona turiga karab odatda bir nomerga 1,75$ ni, yuvish va tozalash
vositalariga - 0,30$ ni, choyshab va yostik jildlariga, kirxona harajatlarini ham
qo‘shganda- 0,75$ ni tashkil etadi.
Bosh kastelyanning yana bir muxim vazifasi - baxtsiz xodisalar ro‘y berishining
oldini olish. So‘nggi vaktda sug‘urta polislarining narxlari jadal sur’atlarda oshib
bormokda, tadbirkorlar o‘z xizmatchilari va mehmonlarning xavfsizligini ta’minlashi
esa qiyinlashmokda. Har bir baxtsiz xodisani sinchiklab tekshirishga to‘g‘ri keladi.
Ayrim xodimlar uyda qo‘lini
kesib olib, ishga kelishlari va buni ishlab chikarish
jarohati deb ko‘rsatib, haq to‘lashni talab qilishlari mumkin. Ba’zan mehmonlar ham
xollda sirpanib ketib va yiqilib, bunda mehmonxonani ayblaydilar. Bunday hollarda
ish ko‘rish uchun umumiy foydalaniladigan xonalarni tozalash daftarini yuritish
foydali bo‘ladi. Mazkur daftar ma’muriyat mehmonlar xavfsizligini ta’minlash uchun
qo‘lidan kelgan barcha ishlarni kilayotganidan dalolat beradi.
O‘z vaktida AKSH senati xizmatchilarning axborot olish huquqi to‘g‘risidagi
qonun nomi bilan mashxur maxsus karor qabul kilgan edi. Ushbu karorda odamlar
sog‘ligi uchun xavfli ximikatlarni saklash va ulardan foydalanish uchun javobgarlik
haqidagi modda mavjud. Mehmonxonada bu boradagi ishlarning xolati haqida
axborot olish imkoniyatiga har bir xizmatchi ega bo‘lishi lozim. Ammo baxtsiz
xodisalarning oldini olish uchun fakat ehtiyot chora-tadbirlarining o‘zi
kifoya
kilmaydi. Faoliyati xavfli ximikatlardan foydalanish bilan boglik bo‘lgan
xodimlarni muvofik tarzda ukitib-urgatish zarur.
74
Bosh kastelyan mehmonxonada o‘g‘rilik xolatlariga yo‘l qo‘ymaslik uchun
qo‘lidan kelgan barcha ishlarni qilishi kerak. O‘g‘riliklarning oldini olish uchun
qat’iy siyosat olib borish va qattiq choralar ko‘rish lozim. Ayrim mehmonxonalarda
xodimalar mehmonlar o‘zi yashaydigan nomerdan boshka bironta ham xonaga
kirishiga yul kuymaslik to‘g‘risida tilxat beradilar. Bu koidani bo‘zgan xodima usha
zaxoti ishdan bushatiladi. Balki bu juda ogir choradir, ammo u mehmonxonalarda
o‘g‘riliklarning oldini olishga yordam beradi.
