122
Ko‘p so‘zlilik;
O‘z fikrini aniq bayon etish.
4. Xodimlarni baholash
Xodimlarni baholash- shaxsning ishbilarmonlik va
shaxsiy fazilatlari lavozim
yoki ish o‘rni talablariga muvofiqligini aniqlashga yo‘naltirilgan izchil jarayondir.
Xodimlarni baholash metodlarini uch asosiy guruhga birlashtirish mumkin:
1.
prognostik metodlar. So‘rovnoma ma’lumotlaridan, yozma yoki og‘zaki
ta’rifnomalardan, rahbar va hamkasabalarning
fikr-mulohazalari
va
tavsiyanomalaridan, shaxsiy suhbatlar va psixologik testlardan foydalaniladi;
2.
amaliy metodlar. Xodimning amaliy ish natijalariga asosan uning xizmat
vazifalarini bajarishga yaroqliligi tekshiriladi. Buning uchun xodimni muayyan
lavozimda sinash usullari va
texnikasidan foydalaniladi;
3.
imitatsion metodlar. Nomzodga muayyan vazifani hal qilish topshiriladi.
Pirovardida shaxsning xususiyatlari va ishchanligi ekspert baholanadi.har bir
holatlarda baholash mezonlari to‘plami bo‘lg‘usi ishning mazmuni va sifatiga bog‘liq
bo‘ladi. Bunda nomzodning yo kasbiy yo shaxsiy fazilatlari birinchi o‘ringa
qo‘yilishi mumkin. Xodimni muayyan lavozimda sinash usullari va texnikasidan
foydalanilsa, maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bu usullar yordamida nomzod mehnatining
samaradorlik darajasi aniqlanadi. Ayni holda ekspertlardan ob’ektiv baho olish
ayniqsa mushkuldir. Ekspertiza uchun nomzod mehnatini baholashning quyidagi
shakli taklif qilinadi(2-jadval). nomzod mehnatini baholash
2-jadval
Nomzod mehnatini baholash
Sifat
mezoni
Mezonning rivojlanish darajasi
A
V
S
D
E
Mehnat miqdori
Mehnat sifati
Ishga munosabat
Ishda puxtalik
Hamkorlikka
tayyorlik
Eslatma. A- mehnat
unumdorligi yetarli emas; V- mehnat unumdorligi talab darajasida; S-
mehnat unumdorligi talabga to‘liq javb beradi; D- mehnat unumdorligi talab darajasidan ham
yuqori; Ye- mehnat unumdorligi talab darajasidan ancha yuqori.
Mehnat miqdorini baholashda mehnat hajmi, mahsuldorligi, intensivligi,
foydalanadigan vaqt aniqlinadi.
Mehnat sifatini baholashda ishda yo‘l qo‘yilgan xatolar ulushi, mehmonxona
mahsulining sifati, uning jahon andozalariga muvofiqligi aniqlanadi.
123
Ishga munosabatni tahlil qilishda
xodimning tashabbuskorligi, ishda katta
og‘irlikni o‘z zimmasiga olish imkoniyati, turli vaziyatlarga moslashish imkoniyati
va b.baholanadi.
Ishda puxtalik ishlab chiqarish vositalariga munosabati, ulardan foydalanishni,
xom ashyo va materiallardan oqilona foydalanishni, ish o‘rnida
moddiy
harajatlarning hisobga olinishi darajasini va b.nazarda tutadi.
Hamkorlikka tayyorlikni bqo‘yilgan vazifalarni birgalikda hal qilishda
xodimning ishtiroki, jamoadagi munosabatlar, jamoa ishida qatnashish ko‘nikmalari,
chetdan aytilgan fikrga munosabat, boshqa shaxsiy fazilatlar e’tiborga olinadi.
Ushbu mezonlar xodimni baholash negizini tashkil etadi. Ularning har birini
miqdoriy ifodalash muhimdir(ballarda).Ballarda baholash mazkur mezonlar muayyan
xodimda qay darajada mavjudligini aniqlash imkonini beradi.
