foydalanish
Ko‘chma egiluvchan quvurlar polietilendan yasalgan
yumshoq quvur ko‘rinishidagi shlanglar tizimi bo‘lib, ulardan
asosan egatlab sug‘oriladigan ekinlarni sug‘orishda foydalaniladi.
Egiluvchan quvurlar yordamida sug‘orishda ekin dalasining
suv yetkazib beruvchi va suv tarqatuvchi ariqlari o‘rnida
yumshoq quvur ko‘rinishidagi shlanglar tizimi ishlatiladi. Bunda
dalaga yoki dalaning mo‘ljallangan qismiga suv yirikroq
diametrli shlang yordamida yetkazib beriladi.
181
Dalaning ichida egatlarga nisbatan ko‘ndalang joylashgan
o‘qariqlar o‘rnida kichikroq diametrdagi polietilen shlanglardan
foydalaniladi.
Shlanglarning egatlar to‘g‘risidagi nuqtalarida suv chiquvchi
teshiklar ochiladi va ular yordamida sug‘orishga suvi egatlar
bo‘ylab taqsimlanadi.
Ko‘chma egiluvchan quvurlarni egat olib ekiladigan bir
yillik, xususan, g‘o‘za, kuzgi bug‘doy, piyoz, kungaboqar,
lavlagi, makkajo‘xori kabi ekinlarni sug‘orishda qo‘llash yaxshi
samara beradi.
Ko‘chma egiluvchan quvurlar yordamida sug‘orilganda
suvning o‘qariq va shoxariqlardan tuproqqa shimilib isrof bo‘lishi
bartaraf qilinadi, suv barcha egatlarga bir xilda taraladi, natijada
dalaning barcha qismlari bir xilda namlanadi.
Ko‘chma egiluvchan quvurlar yordamida sug‘orishni
qo‘llash uchun sug‘orish arig‘i yoki temir beton novdagi suv sathi
ekin maydoni yer yuzasining sathiga nisbatan kamida 30 sm va
undan baland bo‘lishi maqsadga muvofiq sanaladi.
Sug‘orish manbaidagi suv sathining sug‘oriladigan maydon
sathidan baland bo‘lishi hisobiga egiluvchan quvurda suv ravon
oqadi va ma’lum darajada bosim hosil bo‘ladi.
Bu esa, o‘z navbatida, sug‘orish quvurining bosh va etak
qismidagi egatlarga bir xil miqdorda suv berish imkoniyatini
yaratadi.
Egiluvchan quvurlar yordamida sug‘orish to‘plamining
tarkibiga quyidagilar kiradi:
–
sug‘orish manbasidan suv olish moslamasi (sifon yoki
qovurg‘ali quvur- suv chiqargich);
–
suvni yetkazib beruvchi egiluvchan quvur (
300 mm);
–
suvni egatlarga tarqatuvchi egiluvchan quvur (
200 mm);
–
suv yetkazuvchi va tarqatuvchi quvurlarni o‘zaro
182
bog‘lovchi – to‘rtlik (krestovina), uchlik (troynik) va
muftalar (
200 mm);
–
suv yetkazib beruvchi quvurning boshlanish qismiga
o‘rnatiladigan flyanesli vtulka;
–
suv bilan oqib keladigan xashak va boshqa shunga
o‘xshash jismlarni tutib qoluvchi metall romga tortilgan
to‘r (materiali poletilen yoki metall, kataklar o‘lchamlari
5-8 mm);
–
egiluvchan quvur o‘rash uchun mo‘ljallangan o‘zak ‒
polietilen quvur (
90 mm, uzunligi 450 mm);
–
suv tarqatuvchi quvurni teshish uchun mo‘ljallangan
teshgichlar to‘plami(
10, 15 va 20 mm).
Bundan tashqari, egiluvchan quvurlar yordamida sug‘orish
to‘plamining tarkibiga klapanlar (sug‘orish teshikchalarini
berkitish uchun) va g‘ildiraklar (sug‘orishdan keyin quvurlarni
yig‘ishtirib olish uchun,
550 mm, bir juft) kirishi mumkin (3.3-
jadval).
Egiluvchan quvurlar yordamida sug‘orish to‘plamining suv
olish moslamasi (sifon) polimer materialdan tayyorlangan
160-
200 mm, uzunligi 6 m bo‘lgan qovurg‘ali quvurdan iborat.
Temir beton novli dalalarda egiluvchan quvurga suvni sifon
moslamasi yordamida olish mumkin.
Suvni sifon yordamida olish uchun novdagi suvning sathi
sug‘oriladigan ekin maydoni sathidan 50 sm yoki undan baland
bo‘lishi lozim.
Agar ekin dalasiga suv beruvchi nov tizimi dalaning yonida
quvurli suv chiqargich moslamasi (gidrant) bilan jihozlangan
bo‘lsa, egiluvchan quvur bevosita shu quvurga ulab qo‘yiladi.
Egiluvchan quvurga suv tik quduq yoki tik drenaj qudug‘idan
olinadigan holatlarda suvning sarfi quduqning suv sarfidan
baland bo‘lishi talab qilinadi, aks holda, suvni ichiga sig‘dira
olmagan shlang yorilib ketishi mumkin.
|
