V kutubxona hamma kitoblarni hisobga olganmi yoki yo'qmi;
л/ ta’mirlanadigan, muqovalanadigan,
qayta shifrlanadigan
kitoblar;
V
javonlarda kitoblarni taxlash tartibi;
V
foydalanuvchilarga kitob berilishi va qaytarilish muddat-
lariga amal qilinishi, qarzdor kitobxonlar, kitoblarning o‘qilishi
darajasi va hokazo.
V
fondni hisobga olish, ishlov berish
va xato qilgan javobgar
shaxslarni aniqlab boradi.
Tekshirish quyidagi hollarda amalga oshiriladi:
V rejalashtirilganda;
V kutubxonada bo‘lim, filial mudiri almashganda;
V yong'in, tabiiy ofat yuz berganda;
V hisobga olinganda qoniqarsiz,
deb topilganda
Rejali tekshirish 7—10 yilda yoki tegishli vazirlik belgilagan
muddatda o‘kaziladi.
Tekshirish usullari:
л/ inventar kitobi
V hisobga olish katalogi, qayd qilish katalogi;
V maxsus apparat:
nazorat talonlari, topografik katalog va ho
kazo.
Tekshirish usullari kutubxona sharoitiga, fondning hajmiga,
joylashtirish usuliga, qo‘llanilgan hisobga olish shakliga bog‘liq
boladi. Masalan, fond format-inventar tarzida joylashtirilgan-
da, inventar kitobi orqali tekshirish oson bo‘lsa, fond sistemali
joylashtirilgan bo‘lsa, bu tartib to‘g‘ri
kelmaydi yoki tekshirish
qiyin boladi. Katta fondga ega bo‘lgan kutubxonalar topo
grafik katalog tuzib, undan tekshirishda foydalanadilar. Nazorat
talonlari bo‘yicha tekshirish keng ommalashgan bo‘lib, tekshirish
davomida har bir kitobga alohida kartochka yozilib, unda: in
ventar
raqami va shifr, muallifning familiyasi, ismi, sarlavha-
ning birinchi so‘zi yoziladi. Shifr ostida kitob kutubxonaning
qaysi bo‘limida turganligi ko‘rsatiladi, agar kitob qo‘lda bo‘lsa,
m a’lumotlar kitobxon formulalaridan olinadi.
Tekshirish usuli: tekshirilayotgan kitoblarga sanasi yozilib,
tekshirildi degan shtamp bosiladi. So‘ngra
kitobga yozilgan kar-
152
tochkalar raqamlari ortib boradigan tarzda joylashtiriladi hamda
inventar kitobi bilan taqqoslanadi va tekshirish grafasiga shartli
belgi qo‘yiladi.
Agar navbatdagi raqam tushirib qoldirilgan bo‘lsa, bu kitob
yo‘qligidan xabar beradi, kutubxonachi topish yo‘lini
qidiradi yoki
yo‘qligi sababini aniqlaydi. Agar kitob topilmasa, ularning ro‘yxati
tuzilib, tekshirish haqidagi dalolatnomaga ilova qilinadi. Dalolat
noma yuqori tashkilotlar tomonidan tasdiqdangandan so‘ng kitob
fonddan chiqarilgan hisoblanadi. Tekshirish tugagach, nazorat
talonlari
tashlab yuborilmaydi, balki yangi olingan kitoblar taloni
bilan to'ldiriladi, fonddan chiqarilgan kitoblar taloni olib tashlanib,
navbatdagi tekshirishda foylalaniladi. Kutubxona fondini hisobga
olish va uni tekshirib turish nihoyatda katta ahamiyatga ega
