19
ilmiy tadqiqotlarda bir-biriga tutash boMgan delyankalaming bir-biriga ta‟siri
yuqori boMadi. Bunday holat tajriba xatoliklarini keltirib chiqarishi mumkin.
Odatda sug„oriladigan sharoitda olib boriladigan dala tajribalarida variantlaming
ikki yon tomonida 1-2 qator egat himoya maydon uchun joy ajratiladi. Shundan
kelib chiqqan holda, yon himoya maydon kengligi 0.6-1
.8
metr boMadi. Ayrim
hollarda tajriba maqsadidan kelib chiqqan holda, shuningdek, gerbitsedlar bilan
bogMiq tajribalarda yon himoya maydonining kengligi 2- 3 metr va undan ortiq
boMishi mumkin.
Seleksiya va urug„chilik bilan bogMiq dala tajribalarida yangi nav va
duragaylar bir xil agrotexnik sharoitda kiyosiy o„rganilganda delyankalaming bir-
biriga ta‟siri deyarli kuzatilmaydi va bunday hollarda delyankalar orasida katta
oMchamdagi himoya maydoni boMishiga ehtiyoj sezilmaydi. Bunday
tajribalarda nav va duragaylarni bir- biridan oson ajratish uchun delyankalar
orasida 20-40 sm ochiq himoya maydoni boMishi etarli hisoblanadi.
Tajriba dalasida tajriba delyankalarini to„rt tomondan o„rab turadigan
maydon
himoya maydon
deb ataladi. Odatda ximoya maydonlari 5 metrdan kam
boMmagan uzunlikda boMadi.
Tajriba dalasi katta yoM trassasi bo„yida joylashsa yoki dala chegarasida
ko„p yillik daraxtlar o„sayotgan boMsa himoya maydon uzunligi ko„proq, ya‟ni
7-10 metrdan iborat boMadi. Himoya maydonini ajratishda eng avvalo qator
oralariga ishlov beradigan traktorning ish kengligi, dala chetidagi daraxtlaming
soya solishi, yoM chetidan keladigan chang va boshqa zararli ta‟sirlar, dalaning
yuqori kismidagi sug„orish va pastki kismidagi tashlama o„kariqlar uchun
ajratiladigan maydonlar hisobga olinadi. Dala tajribalarida chegaraviy himoya
maydonlarini joylashtirish tartibi
1
-rasmda keltirilgan.
Yuqorida ta‟kidlanganidek, variantlar orasida va qaytariqlar orasida ma‟lum
bir oMchamda himoya maydon ajratiladi. Masalan, har bir variantning umumiy
maydonining 50% ni hisobli maydon tashkil etsa, 50% ni himoya maydon tashkil
etadi. Delyankalaming himoya maydoni umumiy maydonning yarmidan oshib
ketmasligi kerak. Himoya maydonlar odatda delyankalaming ikki yonboshida,