Toshkent kimyo-texnologiya instituti y. Q. Qodirov, A. T. Ruziboyev, A. A. Abdurahimov yog’larni rafinatsiyalash va katalitik modifikasiyalash

20 
ketonlar, past molekulali yog’kislotalari va shu kabilar). 
Hamroh moddalar va gliseridlarning termik va gidrotermik o’zgarishlari 
mahsulotlari (yog’ kislotalari, polimerizasiya mahsulotlari va boshqalar). 
2.2-jadval 
Moylar 
Tokoferol-
lar mg%
Sterinlar 
Sovunlanmay-
digan moddalar 
Fosfatid-
lar, % 
Kungaboqar 
70 atrofida 
0,50-0,91 
0,5-0,9 
0,20-1,40 
Paxta 
80-100 
0,31 
0,5-1,5 
1,12-2,55 
Soya (ekstraksiyalangan) 
90-180 
- 
0,2-0,3 
1,90-4,50 
Raps 
50 atrofida 
0,35 
0,2-1,0 
1,15-1,28 
Zig’ir 
- 
0,42 
0,5-1,1 
0,1-0,88 
Yeryong’oq 
20-50 
0,25 
0,1-0,2 
0,20-0,28 
Fosfatidlar 
Yog’ va moylarga hamroh aralashmalar orasida fosfotidlar muhim o’rinni 
egallaydi. Ular, o’z tarkibida yog’ kislotalari, fosfor kislotasi, azotli organik 
birikmalari va gliserini bo’lgan murakkab organik birikmalardir.
Fosfatidlar tarkibiga gliserofosfatidlar, inozitfosfatidlar va sfingomielinlar 
kiradi. O’simlik moylarida ular asosan quyidagi struktura formulasiga ega bo’lgan 
gliserofosfatidlar sifatida uchraydi: 
CH
2
OCOR
1 
CHOCOR
2
O
-
CH
2
O – P = O 
OX
+
Bu yerda: R va R-to’yingan va to’yinmagan yog’ 
kislotalarining uglevodorodli qodiqlari; 
X
+
— vodorod, azotli birikmalar (etanolamin, 
metiletanolamin, 
dimetiletanolamin, 
trimetiletanolamin, 
xolin), 
aminokislotalar 
(bir 
nechtasi), poliol qoldig’i (gliserol, inozitol). 
Quyida o’simlik moylari tarkibidagi gliserofosfatidlarning asosiy gruppalari 
keltirilgan: 
X
+
(struktura komponenti) 

21 
— CH
2
CH (NH
2
) - COOH — serin
— CH
2
CH
2
NH
2 
— etanolamin 
— CH
2
CH
3
NH (CH
3
) —metiletanolamin 
— CH
2
CH
3
N (CH
3
)
2 
—dimetiletanolamin 
— CH
2
CH
2
NOH (CH
3
)
3 
—xolin 
— CH
2
—CHOH— CH
2
OH—gliserin 

Download 3,92 Mb.