UZLIKSIZ TA‘LIM PEDAGOGIKASI
187
og‘iz gapirmaslik; 6) lozim narsalardangina foydalanish; 7) har kuni kechasi o‘ziga o‘zi hisobot berish. 8) biror
marotaba maqtanmaslik.
O‘z-o‘zini tarbiyalash uo‘z faoliyatini tahlil qilishdan va o‘z shaxsini takomillashtirishdan boshlanadi.
O‘qituvchi o‘z ustida ishlashi, o‘z-o‘zini tarbiyalashda quyidagi usullardan foydalanadi:
O‗z–o‗zini bilish
jarayoni o‗qituvchining pedagogik mahorati doirasida ma‘lumotlarni qayd qilish darajasida
kechadi, bunda refleksiyaning passiv shakli ustuvorlik qiladi. O‗qituvchi pedagogik faoliyatida yuzaga kelayotgan turli
qiyinchiliklar va muammolarning sabablarini, erishilayotgan yutuqlar va natijalarni shunchaki qayd qilib boradi.
O‗z – o‗zini anglash
jarayoni o‗qituvchining o‗z faoliyati va unda o‗ziga nisbatan «metapozitsiya» (noaniq
pozitsiyada)da turib, o‗ziga tashqaridan qarash, o‗zini kuzatish malakasini ko‗zda tutadi. Bunda, interiorizatsiya (tashqi
omillarning ichki omillarga o‗tishi) hodisasi amalga oshadi, kasbiy qiyinchiliklarning kelib chiqish sabablari rasmiy-
lashtiriladi; faoliyatdan ko‗zlanadigan asosiy maqsad aniqlanadi, refleksiv – «MEN» shakllanadi. Bu o‗qituvchining
dolzarb rivojlanish zonasi bilan bog‗liq.
O‗z – o‗zini aniqlashtirish
jarayonida boshlang‗ich daraja kasbiy ehtiyojlarni hisobga olib belgilanadi va jadal
imkoniyatlar asosida faoliyat rejalashtiriladi. Strategik, taktik va tezkor vazifalar shakllantiriladi. Haqiqiy «MEN» va
ideal «MEN» nisbatlanadi. Bu o‗qituvchining eng yaqin rivojlanish darajasi bilan bog‗liq.
O‗z – o‗zini rivojlantirish
jarayonida o‗qituvchining kasbiy faoliyati davomida takomillashtirilgan pedagogik
mahorati, refleksiyalangan (ya‘ni avval foydalanilgan va ularning samaradorligini baholash natijasida tobora optimal
bo‗lib chiqqan metodlar) harakat usullari va metodlarining o‗sishi sodir bo‗ladi.
O‗z – o‗zini nazorat qilish
o‗qituvchi pedagogik faoliyati jarayonida nazariy va amaliy tajribalar asosida, o‗z –
o‗zini kasbiy jihatdan nazorat qilib, pedagogik mahoratini yanada takomillashtirib borishning ikkinchi shakli
boshlanishini nazarda tutadi.
