• Nazorat savollari
  • 11-Ma`ruza. Aromatik uglevodorodlarning olinishi, xossalari.
    		•

    Umumiy kimyo va kimyoviy texnologiya




    Download 7,78 Mb.
    bet43/100
    Sana14.02.2024
    Hajmi7,78 Mb.
    #156402
    1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   100
    Bog'liq
    portal.guldu.uz-“ORGANIK KIMYО ”

    Testlar:
    Benzol molekulasini hosil qilishda uglerod atomining nechta qaysi turdagi orbitallari ishtirok etadiq
    A) 6 ta 2s1 – va 6 ta 2p3 orbitali
    B) 6 ta sp2 – va 6 ta 2p1 orbitallar
    C) to’rtta sp3 - orbitallar
    D) 12 ta sp2 – 6 ta 2p1
    E) 18ta sp2 - va 6 ta 2p1- orbitallari
    180 g toza propil spirti bilan natriy metallining qanday massasi reaksiyaga kirishadiq
    A) 23 g
    B) 98 g
    C) 115 g
    D) 46 g
    E) 69 g
    Agar reaksiyaning unumi 70% bo’lsa, 39,0 g benzoldan necha mol nitrobenzol olish mumkinq
    A) 0,5
    B) 0,1
    C) 0,25
    D) 0,35
    E) 0,15
    Nazorat savollari:



    1. Qanday uglevodorodlar aromatik uglevodorodlar deb aytiladiq

    2. Aromatik uglevodorodlaming gomologik qatori deganda nimani tushunasizq

    3. Aromatik uglevodorodlaming nomenklaturasi va izomeriyasi haqida so'zlab bering.

    4. CgH10 tarkibli aromatik uglevodorod hamma izomerlarining struktura formulasini yozing va nomlang.

    5. Arenlaming olinishini yozing.

    6. Arenlarning o'rin olish reaksiyalarini yozing.

    7. Arenlarning birikish reaksiyalarini yozing.

    8. Arenlarning oksidlanish va yonish reaksiyalarini yozing.

    9. Benzol halqasida almashiiiish qoidasi: I va II tur o'rinbosarlar va ularning bir-biridan farqini aytib bering.

    10. Quyidagi o'zgarishlar reaksiya tenglamalarini yozing:

    11-Ma`ruza. Aromatik uglevodorodlarning olinishi, xossalari.
    Reja:
    1. Aromatik uglevodorodlarning olinish usullari.
    2. Kimyoviy va fizikaviy xossalari.
    Tayanch iboralar: benzol, toluol, fenol, ksilol, Fridel-Krafts reaksiyasi.

    Benzol va uning gomologlari ximiya sanoatining muhim xom ashyosidir, ularning asosiy qismi tabiiy manbalar-toshko`mir va neftdan olinadi, Toshko`mir smolasidan sanoatda toluol, fenol, naftalin va boshqa moddalar olinadi.


    Biroq turli xil murakkab aromatik birikmalar sintetik usullar bilan olinadi. Sintetik usullarni 2ta asosiy gruppaga ajratish mumkin.

    1. Aromatik uglevodorodlarga alkil gruppa kiritish

    Bu usullardan Fridel-Krafts reakciyasi keng qo`llanilib, bunda aromatik yadroga to`g`ridan-to`g`ri alkil gruppa kiritish mumkin.
    AlCl3
    С6Н6+СН3Сl---------C6H5CH3+HCl
    Bu reakciya benzolga AlCl3 ishtirokida metilxlorid ta`sir ettirish yo`li bilan amalga oshiriladi.
    Poligaloidalkillar ham Fridelь-Krafts reakciyasiga kirishadi.
    AlCl3
    3С6Н6+СНСl3--------- (C6H5 )3CH+3HCl
    trifenil metan
    Ushbu reakciya katalizatorlar ishtirokidagina boradi. Katalizator sifatida AlCl3dan tashqari FeCl3, BF3, AlBr3 lardan ham foydalanish mumkin.
    Fridelь-Krafts reakciyasining kamchiligi shundaki, reakciyada ishtirok etayotgan galoidalkil ko`pincha izomerlanadi. Ko`rsatilgan kamchiligiga qaramay, Fridelь-Krafts reakciyasi organik sintezda keng qo`llaniladi.
    II. Yon zanjirdagi o`zgartishlar tufayli alkil gruppa hosil qilish.
    1) Benzol gomologlari aromatik aldegid va ketonlarni qaytarish yo`li bilan ham olinadi.

    2) Vyurc-Fittig reakciyasi:
    с6н5Br +2Na +br- с6н5→ с6н5- с6н5 +NaBr
    3) Fenollarning Zn kukuni bilan qizdirib. Benzol va uning gomologlarini olish mumkin.
    с6н5он + Zn → с6н6+ ZnО
    4. Aromatik karbon kislotalar o`yuvchi ishqorlar yordamida qizdirilib, dekarboksillanganda ham aromatik uglevodorodlar hosil bo`ladi.


    Download 7,78 Mb.
    1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   100




    Download 7,78 Mb.
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    Umumiy kimyo va kimyoviy texnologiya

    Download 7,78 Mb.