23
Maqbul navlar bo‘yicha uzumzor barpo qilish uchun eng zamonaviy tok
yetishtirish usullaridan
foydalanish, ularni o‘g‘itga, suvga va qator oralariga ishlov
berishga bo‘lgan ehtiyojlarini to‘liq ta’minlash, jadallashgan ilg‘or texnologiyalarni
qo‘llaydigan uzumzorlarni barpo qilish, simbag‘azlardan foydalanish, tomchilatib
sug‘orishni qo‘llash, biousul va kasallik va zararkunandalardan himoya qilishning
zamonaviy samarali usullarini qo‘llash va ishlab chiqarishga joriy qilish, sanoatbop
uzumlarni chetga chiqarishni tashkillashtirish, saqlash va quritish usullaridan to‘liq
foydalanish kabilar kiradi.
Hozirgi sanoatlashtirilgan uzumchilikda intensiv tipdagi tokzorlarda istiqbolli,
eksportbop yuqori va muttasil sifatli hosil beradigan
hamda shu bilan birgalikda
mayizbop uzumlarning chiqish foizi yuqori bo‘lgan uzum navlarini yetishtirish
dolzarb vazifa hisoblanadi.
2.2.
O‘zbekiston tuproq-iqlim sharoitida ham oxirgi yillarda sanoatbop
uzum navlaridan bog‘ barpo qilishga katta e’tibor berilmoqda va ularning maydoni
keskin oshib bormoqda.
Tuproq- iqlim sharoitlarining qulayligi, ajoyib uzum navlarining mavjudligi,
ulardan yuqori, mo‘l va sifatli hosil olish imkoniyatini beradi.
Uzum va mayiz
yetishtirish ilmiy nuqtai nazardan o‘ziga xos xususiyatlarga ega mehnat talab
etadigan jarayondir. Yuqori sifatli ko‘p hosil yetishtirish uchun sohibkor bog‘bonlar
o‘z mintaqasiga xos bo‘lgan uzum navlarini nazariy bilimlari va ko‘p yillik amaliy
ko‘nikmalarini birga hamohang qo‘llashi kerak bo‘ladi. Tok parvarishi davomidagi
har bir ishlov hosil miqdoriga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Ushbu qo‘llanmada
bog‘bon-sohibkorlar duch kelishi mumkin bo‘lgan fiziologik, fitopatologik va
ekologik masalalar haqida so‘z yuritiladi.
2.3. Mamlakatimizda oxirgi yillarda amalga oshirilayotgan
Respublika va
Oliy Majlis tomonidan qabul qilingan agrar va siyosiy sohaga oid bir qator qonunlar,
O‘zbekiston Prezidenti va hukumatimiz tomonidan chiqarilgan qaror va farmonlari
qishloq xo‘jaligi tarmoqlari samarador ligini keskin oshirishga, zamonaviy
uzumchilik
sohasini ilmiy asoslangan, resurstejamkor innovasion texnologiya
24
asosida olib boriishga, aholini qishloq xo‘jaligi
va oziq - ovqat mahsulotlariga,
sanoatni esa sifatli xom ashyoga bo‘lgan talablarini to‘liq qondirishga qaratilgandir.
2.4. Yuqorida keltirilgan jadvalda keltirilgan ma’lumotlardan shu narsa
ko‘rinib turibdiki, respublika bo‘yicha o‘rtacha hosildorlik 60.2s/ga.ni tashkil qiladi.
Yuqori hosildorlikka erishganlardan: Buxoro, Xorazm, Farg‘ona, Navoiy,
Samarqand kabi viloyatlar peshqadamlar safida ekanligi ko‘rinib turipti.
6-jadval
O‘zbekiston Respublikasida tokzorlar maydoni, hosildorlik va yalpi hosil(barcha
toifadagi xo‘jaliklar bo‘yicha 2005.14.01da bo‘lgan ma’lumotlar
Viloyatlar
Tokzorlar maydoni,
ming ga
Hosildorlik, s/ga
Yalpi hosil ming.t.
Jami
Hosilga
kirgani
Qoraqalpog‘iston
respublikasi
0.4
0.4
47.3
1.6
Andijon
5.0
3.5
53.0
18.5
Buxoro
9.2
8.1
118.5
95.9
Jizzax
5.2
4.1
25.4
10.4
Navoiy
4.3
4.1
69.1
28.5
Namangan
12.5
10.7
44.1
47.1
Samarqand
31.6
27.3
67.4
184.1
Sirdaryo
1.4
10.1
43.5
5.2
Surxondaryo
15.1
12.0
30.8
37.0
Toshkent
14.7
10.9
61.5
66.8
Farg‘ona
5.4
4.6
80.4
37.0
Xorazm
1.7
14
96.8
13.6
Qashqadaryo
9.6
7.8
40.4
31.9
