d Ь
w*
а
с
М
- п
Yukni
ко 'tarish
M
а
M
Yukni
tvssntrtsh
- №
1.8-rasm. Reaktiv (a) va aktiv (b) statik
momentlaming tezlikka bog‘liqligi.
Aktiv potensial momentlar (kuchlar) yuritmaning ayrim ele-
mentlarida potensial energiyaning qayta taqsimlanishi bilan bog‘-
liq. Ular og‘irlik kuchlari hamda
qovushqoq jismlardagi siqilish,
cho‘zilish va buralish kuchlari hisobiga hosil bo‘ladi. Bu moment
va kuchlar harakat yo‘nalishi o‘zgarganda ham ishoralarini o‘z-
gartirmaydilar (1.8-rasm,
b).
Odatda, harakat tezligi o‘zgarsa
ham aktiv momentning qiymati o‘zgarmaydi. Bu kuchlaming me
xanik tizimga qayta ta’sirida ham tebranish energiyasi yutil-
maydi. Shuning uchun ularni konservativ
deyiladi va bunday
qurilmalarning dinamik modeli konservativ zvenolar bilan amalga
oshiriladi.
1.3. QARSHILIK MOMENTLARI, INERSIYA
MASSALARI, QAYISHQOQ MOMENTLAR
VA DISSIPATIV KUCHLAR MOMENTINI
BITTA 0 ‘QQA KELTIRISH
Momentlar va qarshilik kuchlarini keltirish. Zamonaviy
elektr yuritmaning rivojlanish tendensiyasi ma’lum darajada
reduktorsiz tizimlardan foydalanishga bog‘liq. Bu elektromexanik
tizim kinematikasini soddalashtiradi va
elektrlashtirilgan agregat
ishonchliligini oshiradi.
Barcha tadqiqot va hisoblarda
oda.'tda.
elektr yuritmaning
umumlashtirilgan
matematik modelidan
foydalaniladi. Bunday
masalalami yechishda kerak bo‘ladigan e l e k t r yuritma mexanik
qismining dinamik modelini tuzishning a -so siy prinsiplari 1.1 da
keltirilgan. Bunday modellar keltirilgar*
tizimdan foydalanish
asosida tuziladi.
Agar elektr yuritmaning mexanik q is rn i bikrlikka ega bo‘lgan
mexanik zvenolardan tashkil topgan bo‘I s a , u holda elektr dviga
tel, uzatish qurilmasi va ish m exanizrnining soddalashtirilgan
modeli dvigatel o‘qining aylanish te z lig i bilan aylanayotgan
yakka keltirilgan mexanik tizim yoki
i s h mashinasining ijrochi
elementi bilan almashtirilishi mumkin. K eltirilgan tizimni olish
uchun harakatlantiruvchi momentlar,
q a rsh ilik momentlari va
inersiya massalari shunday ravishda qay^a hisoblanishi kerakki,
birlamchi tizimning kinematik va dinam ik xususiyatlari saqlanib
qolsin. Bunda ikkita holatni ko‘rish
