“Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
199
OʻZBEKISTONDA “YASHIL” ENERGETIKA VA “YASHIL
IQTISODIYOTNI” RIVOJLANTIRISH YOʻLLARI
T.Gʻayibov, Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti talabasi
Ilmiy rahbar: A.Ulashov, Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
katta oʻqituvchisi
Oʻzbekistonda hozirgi kunda “yashil” energetika va yashil iqtisodiyotni
rivojlantirishda koʻplab chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Buning asosiy sababi
shundaki yashil energetika sohasi koʻplab rivojlanayotgan mamlakatlar
iqtisodiyotida qoʻllanilyapdi, chunki, yashil toza va qayta tiklanadigan energiyaning
umumiy tomoni shundaki, ular iqlim oʻzgarishlarining asosiy sababi boʻlgan koʻmir
va gaz kabi qazib olinadigan yoqilgʻidan
foydalanishni, qayta tiklanmaydigan
resuslar zaxirasini tejashni bosqichma–bosqich toʻxtatish maqsadida elektr
energiyasini ishlab chiqarishda tobora koʻproq foydalanishga,
izchil energiya
ta’minoti muammolarini bartaraf etishga yordam beradi. Yashil energiya – bu tabiy
muhitga hech qanday zarar yetkazmaydigan usul yordamida mabalardan ishlab
chiqarilishi mumkin boʻlgan maxsulot, yashil energiyaning asosiy afzalliklari
shundaki, u atrof-muhitga kamroq zarar keltiradi. Shamol va quyosh energiyasi kabi
yashil energiya manbalari zararli issiqxona gazlari emmisiyasini oldini olishning eng
yaxshi variantidir. Bu soha boʻyicha soʻngi yillarda Oʻzbekistonda “Yashil
energetikani”
rivojlantirish, xususan qayta tiklanuvchi energiya manbalarini keng
joriy etish, shuningdek, “Yashil” iqtisodiyotni rivojlantirish yoʻnalishlarida ilmiy-
tadqiqot va innovatsion loyihalar joriy etilmoqda. Xususan bu borada koʻplab
muamolar va kamchiliklar ham mavjud.
Birinchi muammo shundaki, innovatsion
texnologiyalarni yetishmasligi, va
buning natijasida qayta tiklanuchi energiya manbalarini koʻpaytirishda bir qancha
muammolarga duch kelamiz.
Ikkinchi muammo qisqa vaqt davomida hududlardagi energiya izchilligini
yoʻqota olmaslig mumkin va bu bosqich koʻp vaqt sarlfanishiga olib keladi.
Uchinchi muammo shundaki, shamol, quyosh,
gidro elektr energiyalari
texnologiyalari uzluksiz doimiy ishlab bera olmasligi va buni oqibatida sarflanganlar
xarajatlar kutulgan natijalarni bera olmasligi mumkin.
Ammo bu borada koʻplam samarali loyihalarni amalga oshirish imkoniyatlari
ham mavjud. Shu jumladan, Oʻzbekiston 2019 yilda Yashil iqtisodiyotga oʻtish
strategiyasini qabul qildi. Unda yaqin oʻn yilda mamlakatda uglerod sarfini keskin
kamaytirish, iqtisodiyotni barcha tarmoqlarida ekologik toza va tejamkor texnologik
resusrlardan foydalanishni joriy etish, qayta tiklanuvchi,
samarali energiya
manbalaridan keng foydalanish koʻzda tutilgan. Oʻzbekiston soʻngi yillarda yashil
iqtisodiyotni rivojlantirish uchun koʻplab investitsion loyihalar amalga oshirilib
kelinmoqda va hozirda ham rivojlangan davlatlar texnologiyalaridan va
investitsiyalaridan hamkorlikda izchil foydalanish lozim va buning oqibatida aholi
va tadbirkorlik subyektlarining qayta tiklanuvchi
energiya manbalaridan keng
foydalanish imkoniyatlari yaratiladi. Yashil energiyaning asosiy manbalari quyosh
va shamol bolga tufayli, bu bizning hududlarga va iqlimimizga juda qulayligi tufayli,
Oʻzbekiston hududida bunday texnologiyalarni ayniqsa quyosh energiyasidan
