“Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
5
1-YOʻNALISH. “YASHIL IQTISODIYOT”NING ILMIY-NAZARIY ASOSLARI VA
RIVOJLANISH TENDENSIYALARI
YASHIL IQTISODIYOTGA OʻTISH SHAROITIDA TOʻGʻRIDAN-TOʻGRI
XORIJIY INVESTITSIYALARNI JALB QILISH MEXANIZMINI
TAKOMILLASHTIRISH
N.Oblomurodov, Toshkent moliya instituti ilmiy ishlar va innovatsiyalar
boʻyicha prorektori, i.f.n., dotsent
Jahon iqtisodiyotidagi global raqobat sharoitida toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy
investitsiyalarni faol jalb qilishga qaratilgan qulay
investitsion muhitni yaratish,
investorlar huquqlarini kafolatlash va investitsiyalarni himoya qilish, milliy
iqtisodiyot tarmoqlarining raqobatbardoshligini ta’minlash
muhim ahamiyat kasb
etmoqda. Milliy iqtisodiyotni barqaror sur’atlarda rivojlanishini ta’minlash,
iqtisodiyotni modernizatsiya qilish va intensiv asosda rivojlantirish, tarkibiy
oʻzgarishlarni amalga oshirish va yangi ish oʻrinlarini yaratish
yuqori investitsion
faollikni taqozo etadi. Jahon banki ma’lumotlariga koʻra, 1991-2022 yillarda asosiy
kapitalga investitsiyalarning YaIMga nisbati Xitoyda 41,4 foizni, Hindistonda 32,3
foizni, Koreyada 33,1 foizni, Singapurda 29,3 foizni, Malayziya 28,3 foizni,
Turkiyada 25,6 foizni, Qozogʻistonda 25,4 foizni
1
, oʻrta daromadga ega boʻlgan
mamlakatlarda
2
esa 29,4 foizni tashkil etib, Oʻzbekistonda oʻrtacha 23,9
foizga
boʻlgani investitsion muhitni tubdan yaxshilash, uning jozibadorligini oshirish,
davlat-xususiy sektor sherikchiligida xususiy xorijiy
investitsiyalarni keng jalb
qilish dolzarbligini belgilaydi. Jahon xoʻjaligida - yashil iqtisodiyotiga oʻtish
konsepsiyalari mamlakatlarga yashillik tamoyillarini ishlab chiqish va hayotga
tadbiq etish, barqaror iqtisodiy oʻsish va ish oʻrinlari yaratilishini ta’minlashda
investitsion faollikni oshirish, asosiy kapitalga investitsiyalarni
moliyalashtirish
manbalarini diversifikatsiyalashda davlat-xususiy sheriklik loyihalari va toʻgʻridan-
toʻgʻri xorijiy investitsiyalar ulushini oshirishga alohida e’tibor qaratilmoqda.
Ushbu jarayonlarda toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalarni jalb etilishi iqtisodiyot
oʻsishining yuqori sur’atlari va investitsiya resurslariga oʻsib borayotgan talabni
qanoatlashtirishning bir-biriga muvofiqligini ta’minlash, yuqori texnologiyalarning
oʻzlashtirilishi natijasida ijtimoiy ishlab chiqarish samaradorligini oshishiga ijobiy
ta’sir qiladi. Jahon hamjamiyatiga a’zo mamlakatlarda yashil iqtisodiyotga oʻtish
konsepsiyalarining toʻliq shakllanmaganligi, uglerod-neytrallik
va yashil
investitsiyalarni
tasniflash
mezonlarining
ishlab
chiqilmaganligi,
yashil
investitsiyalar‖ni moliyalashtirishda toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalarni jalb
etishning huquqiy-institutsional asoslarining mukammal emasligi toʻgʻridan-toʻgʻri
xorijiy investitsiyalarni mamlakatimiz iqtisodiyotiga jalb etishning iqtisodiy
mexanizmini takomillashtirish borasida ilmiy tadqiqotlar
olib borilishi zarurligini
belgilab beradi.
1
Жаҳон банки маълумотлари асосида тайѐрланди
https://data.worldbank.org
.
2
Jahon banki klassifikatsiyasi bo‘yicha o‘rta daromadli mamlakatlar qatoriga aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan yalpi
milliy daromadning miqdori 1136 AQSh dollaridan 13845 AQSh dollargacha bo‘lgan mamlakatlar kiritiladi,
http://www.worldbank.org/en/country/mic/overview.
