|
“Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili”
Pdf ko'rish
|
| bet | 494/520 | | Sana | 16.05.2024 | | Hajmi | 8,74 Mb. | | #237908 |
Bog'liq 03 04 2024 Yashil iqtisodiyot sari anjuman materiallari to\'plami“Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
486
беради ва бу эса, мамлакатимиз ташқи савдо рақобатбардошлиги ошишига
замин яратади.
MAHSULOT TANNARXINI ANIQLASH VA XARAJATLAR NAZORAT
QILISH MUHIM JIHATLARI
K.Misirov, Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti professori
G‘.Sodiqboyev, Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti magistranti
Jahon iqtisodiyoti o‘sish sur’atlaridagi beqarorlikning oldini olish, uning
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishga ta’sirini yumshatishda boshqaruv hisobida
byudjetlashtirish jarayonlarining samarali tashkil etilishi muhim ahamiyat kasb
etadi. Xalqaro amaliyot tahliliga ko‘ra, Evropaning rivojlangan davlatlarida
buxgalterning funkstiyasiga nafaqat hisob yuritish, balki segmentlar bo‘yicha
daromad va xarajatlar smetasini tuzish, kalkulyastiyalash, istiqbolni bashorat qilish
kabi vazifalar ham yuklatilib, xalqaro tajribada firma va kompaniyalar buxgalteriya
hisobi sohasidagi ish vaqtining 90 foizini boshqaruv hisobini tashkil etish va
yuritishga sarflaydilar. Boshqaruv hisobida byudjetlashtirish bilan eng yuqori
malakali mutaxassislar shug‘ullanishi talab etiladi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2002 yil 28 yanvarda 2022 - 2026
yillarga mo‘ljallangan yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risidagi
PF-60-son Farmonida mamlakatimizda buxgalteriya hisobi, xususan, boshqaruv
hisobi sohasida keng qamrovli islohotlar amalga oshirilmoqda
358
.
Mahsulotlar tannarxini kalkultasiya qilish turini tanlashda ishlab
chiqarilayotgan mahsulot turi va assortimentiga qarab tanlash lozim. Bir turdagi
mahsulot turini ishlab chiqaruvchi ishlab chiqarish korxonalari oddiy usulda
mahsulot tannarxini aniqlasa bo‘ladi. Ammo ishlab chiqarilayotgan mahsulot
assortimenti ko‘p bo‘ladigan bo‘lsa unda boshqa to‘g‘ri kalkulatsiya tannarxini
chiqarib beruvchi kalkultasiya usulidan foydalanish maqsadga muvfiq bo‘ladi.
Tayyor mahsulot tannarxini hisobga olishda tugallanmagan ishlab chiqarish
miqdoriga ham et’ibor qaratish lozim, yo‘qsa umumiy sarf qilingan xarajatlar
miqdor tayyor mahsulot tannarxida o‘tirib qolishi mumkin.
Mahsulot tannarxini kalkulatsiya qilishda xarajatlarni taqsimoti katta
ahamiyatga ega hisoblanadi. Xarajatlarning noto‘g‘ri taqsimoti mahsulotlar
tannarxining noto‘g‘ri aniqlanishiga sabab bo‘ladi. Bu xatolik asosan xarajatlar
taqsimoti bo‘yicha aniq bir dastur yo‘qligidan kelib chiqadi. Bizga ma’lumki, har
bir yangi ishlab chiqarilayotgan mahsulot uchun tannarx kalkulatsiyasi rahbar
buyrug‘i asosida tasdiqlanib qo‘yiladi. Ushbu buyruqning mavjudligi hamda
boshqaruv hisobini yuritish bo‘yicha ham ichki normativ hujjatning belgilab olinishi
xatoning darajasini ma’lum bir miqdorda kamaytirib beradi.
Ishlab chiqarish xarajatlari hisobi va mahsulot tannarxini kalkulatsiya qilish
metodi-bu haqiqiy mahsulot tannarxini aks ettiradigan ishlab chiqarish xarajatlarini
ko‘rsatib berish va hujjatlashtirishni hammasi. Buni korxonaning o‘zi mustaqil
belgilaydi. Mahsulot tanarxini kalkulatsiya qilish imkoniyatlarini hisobga olgan
358
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2002 yil 28 yanvarda 2022 - 2026 yillarga mo‘ljallangan yangi
O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risidagi PF-60-son Farmoni
|
| |
