|
Z nishonova, D. Qarshiyeva eksperimentalBog'liq Eksperimental psixologiya. Nishonova Z kurs ishiEkspert baholash metodi.
Bu metod shaxs psixologiyasida keng
qoMlaniladi. Ekspertlar sifatida tekshirilayotgan kishilarni yaxshi
biladigan shaxslar - bolalar bog‘chasi va maktab-intematlaming
tarbiyachilarini, sin f rahbarlari, ishlab chiqarish-texnika bilim yurt-
larining murabbiylari, ishlab chiqarishdagi murabbiylar, ilmiy jam oa
rahbarlari, harbiy komandirlar, sport trenerlari qatnashishlari mum
kin. Ekspert baholarni ko‘proq xususiyatlarning sifat jihatidan
numoyon bo'lishini tasvirlash emas (buni ekspertlar bilan qilinadigan
keyingi suhbatlarda o'tkazilsa ancha foydaliroq bo'ladi), balki
o'rganilayotgan xususiyatlarning ifodalanishini miqdoriy baholash
tarzida, ya’ni u yoki bu xususiyat yoki xulq-atvor elementlari
darajalarini baholash tarzida o‘tkazilsa maqsadga muvofiq boMadi.
Ekspertlar umumlashtirish bilan bogMiq boMmagan xulq-atvor
clcmcntiarining ancha-muncha mayda qismlari ifodalanganligini
qayd qilishi lozim. Umumlashtirish — ekspertning emas, balki
tadqiqotchining ishidir.
O ‘z-o‘zini kuzatish metodi
XYIII-XIX asrlar empirik psixolo-
giyasi tomonidan kamsitilgan bu metod so‘nggi yillarda yana
m a'lum ahamiyatga ega boMib bormoqda. Chunonchi, suhbat va
savol-javob metodlarini o ‘z-o‘zini kuzatish metodi orqali olingan
m a’lumotlarsiz qoMlab boMmaydi. Buni suhbat va shaxsiy savol-
juvob o'tkazish uchun suvollar tuzishda hisobga olish zarur. Lekin
o '
7
.-o‘zini ku/atish, garchi psixologik tadqiqotlarning asosiy metodi
boMiniisa-dn, mustaqil ahamiyatga ega boMishi mumkin. 0 ‘z-o‘zini
ku/atish metodi psixik holatlarni, y a’ni tetik kayfiyatni, achchiq-
Innishni, ishchanlikni, kasb bilan bog'liq bo'lgan sermahsul ishlami
o'rganishda ayniqsa foydali bo'lishi mumkin.
Testlar metodi.
Testlar, ozmi yoki ko'pm i standartlashtirilgan
(bir xillashtirilgan) shaxs xususiyatlarini qisqa muddatli sinash
usullaridir. Yaxshi asoslangan test - bu oldindan o'tkazilgan katta
cksperimentlar natijasidir. Nazariy jihatdan asoslangan va eksperi
mental jihatdan muhokama qilingan testlar tadqiqotchi uchun ilmiy
va anmliy ahamiyat kasb etishi mumkin.
Arxiv metodi.
Amerika ilmiy adabiyotlarida «Arxiv metodi»
degan atama qabul qilingan, bunday tadqiqotlarni o'tkazuvchi psixo-
log sinaluvchining xulqini kuzatmaydi va o'lcham aydi, balki, kun-
dnlik quydnomalarni va yozuvlami, arxiv materiallarini, mehnat,
o'quv yoki ijodiy faoliyatini tahlil qiladi.
Sobiq sovet psixologlari bu metodni ifodalashda boshqa
atamadan foydalanishdi. Ko‘p hollarda u
|
| |
