bog‘liq bo‘lgan barcha ishlami amalga
oshirish chora-tadbirlarini
belgilaydilar hamda u yo‘l harakati tartiblarini belgilovchi asosiy
hujjat bo‘lib hisoblanadi.
Yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlashda 2007-yil 29-iyunda
qabul qilingan 0 ‘zbekiston Respublikasining «Avtomobil yo‘llari»
to‘g‘risidagi qonuni katta ahamiyatga 'ega. Qonun 0 ‘zbekiston
Respublikasida avtomobil yoMlarini rivojlantirish va ulardan
foydalanish hamda harakat xavfsizligini ta’minlash borasidagi ijtimoiy
munosabatlami tartibga solishning huquqiy asoslarir-i beigilab bergan
bo‘lib, 6 ta bob va 29 moddadan iborat.
Birinchi bob - «Umumiy qoidalar»da qonunning maqsadi,
«Avtomobil
yoMlari»
to‘g‘risidagi
qonun
hujjatlari,
asosiy
tushunchalar to‘g‘risidagi moddalar keltirilgan. Ikkinchi bob -
«Avtomobil yoMlari sohasini boshqarish»da avtomobil yo‘l!ari
sohasida davlat boshqaruvi, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining avtomobil yoMlari sohasidagi vakolatlari, maxsus
organning vakolatlari, mahalliy davlat hokimiyati organlarirvng
avtomobil sohasidagi vakolatlari to‘g‘risida tushuntirishlar berilgan.
Uchinchi bob - «Avtomobil yoMlarini tasniflash va ularning
toifalari»da avtomobil yoMlarini tasniflash, umumiy foydalanishdagi
avtomobil yoMlari, shaharlar va boshqa aholi punktlarining ko‘chalari,
xo‘jalik avtomobil yoMlari, avtomobil yoMlarining toifalari haqida
batafsil tushuntirishlar keltirilgan. To‘rtinchi bob - «Avtomobil
yoMlarini moliyalashtirish, qurish va saqlash»da avtomobil yoMlarini
moliyalashtirish,
avtomobil yoMlarini loyihalash, qurish Va qayta
qurish,
avtomobil
yoMlarini
ta’mirlash
va
saqlash,
yo‘1
tashkilotlarining huquq va majburiyatlari to‘g‘risidagi moddalar
keltirilgan. Beshinchi «Avtomobil yoMlaridan foydalanish» bobida
avtomobil yoMlaridan foydalanuvchilarning huquqlari, majburiyatlari,
javobgarligi, tartibi, avtomobil yoMlaridan ularning asosiy vazifasi
bilan bogMiq boMmagan hollarda foydalanish, ajratilgan mintaqadan
foydalanish tartibi, avtomobil yoMlarida harakatlanishni cheklash yoki
taqiqlash, avtomobil yoMiga tutash yer boMaklarining miqdorlari.
egalari va ulardan foydalanuvchilarning majburiyatlari, avtomobil
yoMlaridan foydalanish tartibiga rioya qilmaganlik uchun yuridik va
jismoniy shaxslarning javobgarligi to‘g‘risidagi moddalar keltirilgan.
Oltinchi «Yakunlovchi qoidalar» bobida nizolami hal etish, avtomobil
yoMlari to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzganligi uchun javobgarlik,
qonun hujjatlarini ushbu qonunga muvofiqlashtirish, qonunni o‘z
kuchini yo‘qotgan deb topish kabi moddalar berilgan.
0 ‘zbekiston Respublikasi avtomobil transporti to‘g‘risidagi
qonun 1998-yiI 29-avgustda qabul qilingan. Qonun 31 moddadan
^borat blib, unda quyidagilar keltirilgan:
Qonunning maqsadi - avtomobil transportining huquqiy
ascsiarini shakllantirish; asosiy tushunchalar; avtomobil transporti
:o‘g'iisidagi
qonun
hujjatlari;
mulk
shakllari;
avtotransport
vositalarini
tasniflash; tashish tiirlari; avtomobil transporti faoliyatini
davlat tomonidan tartibga solish va boshqarish; favqulodda holatlarda
avtotransport ishi; tashuvchining huquqlari va majburiyatlari;
mij-znir.g huquqlari va majburiyatlari; yo‘lovchi va yuklarni sug‘urta
qil-ish; avtomobil transportida xavfsizlikni ta’minlash; nizolami hal
qiiish.
Shahar
yo‘lovchi
transport
to‘g‘risidagi
0 ‘zbekiston
Respublikasi qonuni 1997-yil 25-aprelda qabul qilingan bo‘lib, jam i
27 moddadan tashkil topgan. Bu qonunda shahar yo‘lovchi transport
tu. an, shahar yo‘lovchi transportiga egalik shakllari, idoraviy shahar
yc lovchi transporti yo‘lovchilami
tashish shartnomalari, shahar
yc iovchi transportining davlat boshqaruvi, qatnov marshrutini
be'gilash,
harakat
xavfsizligini
ta’minlash
to‘g‘risida
aniq
ко rsatmalar berilgan. Harakat xavfsizligi bo‘yicha transport
vositalari, yo‘llar va boshqa inshootlarga hamda harakatni tashkil etish
v«: italariga qo‘yiladigan talablar davlat me’yoriy hujjatlari, davlat
namunalari (G O ST), shaharsozlik norma va qoidalari (ShNQ) va
muassasaviy qoida va normalar (M Q N) orqali aniqlanadi.
Davlat namunalari yordamida yo‘l belgilari, (10807-78) yo‘l
chiiiqlari. (13508-74) yo‘l harakatini tashkil qilish texnik vositalari,
(2 M57-86)
svetoforlar, (25695-83) yo‘l to‘siqlari, (26804-86) boshqa
h xkat xavfsizligini ta’minlovchi qurilmalarga umumtexnikaviy
s—/nar belgiianadi. Qurilish me’yorlari va qoidalarida avtomobil
y_ ilarini loyihalash, qurish va foydalanish davrlarida harakat
х^. -'sizligini ta’minlash bo‘yicha talablar keltirilgan.
Sohalar me’yoriy hujjatlarda (yo‘riqnoma, uslubiy ko‘rsatma)
avtomobil transportida, yo‘l xo‘jaligida, yo‘l harakati xavfsizligi
xizmatlarida
harakat
xavfsizligini
yaxshilash,
yo‘1-transport
hodisalarini hisobga olish, transport vositalaridan foydalanishga ruxsat
berish, yo‘llaming xavfli boiaklarini aniqlash,
harakat xavfsizligini
boshqarish bo‘yicha yo‘l-yo‘riqlar ko‘rsatiladi.
«Yo‘l harakati» haqidagi va «Yo‘l belgilari va signallari»
haqidagi Konvensiyalar eng asosiy xalqaro me’yoriy hujjj»'
hisoblanadi. Bu Konvensiyalar »968-yilda Vena shahrida BM T «Yo‘r
harakati» konferensiyasida qabui qilingan. Konvensiyaga 1971-yi.
Jenevadagi Yevropa kengashida to‘ldirishlar kiritilgan,
Yo‘l harakati tosg‘risidagi Konvensiyada: yo‘l harakatini tashki;
etish bo‘yicha umumiy talablar; xalqaro harakatga qo‘yish uchut:
transport
vositalariga
qo‘yiladigan
talablar;
haydovchilar
guvohnomasi namunasiga qo‘yiladigan talablar; haydovchi largr
qo‘yiladigan talablar; davlatlaming konvensiyaga qo‘shilish tadbirlari
atamalarga qo‘yilgan talablar berilgan.
1-bob uchun nazorat savollari
1
. H arakat xavfsizligining qanday umumiy tushunchalari
