01 iy o'quvyurllariga kiruvchilar, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari hamda umumiy




Download 8,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/189
Sana16.12.2023
Hajmi8,32 Mb.
#120491
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   189
Bog'liq
zsnu70eei3bIZoN8cMUU (1)

V. YERNING HAVO QOBIG‘I —  
ATM OSFERA
Atmosfera Yerning havo qobig'idir. U Yerni o'rab 
turadi va u bilan birga aylanadi. Atm osferaning quyi 
chegarasi Yer yuzasidir, yuqori chegarasi taxm inan 
3000 km balandlikdan o'tkaziladi. Havoning zichligi 
Yer yuzasida eng yuqori, balandga ko'tarilgan sari 
zichlik kamayib boradi. D engiz yuzasida 0°C da zichlik 
1,293 g/m 3 bo'lsa, 12 km balandlikda 0,310 kg/m 3, 40 km 
balandlikda 0,004 kg/m 3 ni tashkil etadi.
A tmosfera quyidagi asosiy qatlam lardan iborat.
Traposfera
— atm osferaning eng quyi va zich 
qatlami, qalinligi ekvator ustida 17 km, qutblarda 8 -9 km , 
o'rtacha kengliklarda 10-11 km. Traposferada butun 
havo m assasining 80% i to'plangan. H arorat har 100 m 
balandlikda 0,60° С ga kam ayadi, troposferaning yuqori 
chegarasida harorat -5 5 0 ° C. Iqlim, ob-havo, yog'inlar, 
shamollar troposferada shakllanadi.
35


Stratosfera
— yuqori chegarasi 50-55 km, havo 
siyrak, suv bug‘i deyarli yo‘q, stratosferaning quyi 
qism ida havo harorati yuqoriga ko‘tarilgan sari pasayadi, 
ammo 20 km balandlikdan boshlab ko'tarila boshlaydi. 
Havoning harorati ozon tomonidan quyosh nurlarining 
yutilishi natijasida sodir bo‘ladi.
Yuqori atmosferada ham bir necha qatlam lar ajratiladi, 
ammo ular ionlashgan. U larda qutb yog'dusi va magnit 
bo‘ronlari sodir bo‘lib turadi.
Atmosfera Yerni tez isib va sovub ketishdan saqlaydi. 
M eteorit atmosferada kuyib ketadi.
Atmosferani turli tabiiy sharoitlarda kuzatish uchun 
Yer yuzasida m eteorologik stansiyalar tashkil qilingan.
Atm osfera qatlam lari radiozondlar yordam ida hamda 
120 km va 4 00-500 km balandliklardagi raketalar 
yordamida o‘rganiladi. Yerning sun’iy yoMdoshlari 
yordam ida 900 km balandlikdagi atmosfera holatini bilish 
mumkin. BM T qoshida xalqaro ob-havo xizm ati tashkil 
qilingan, unga 3 ta xalqaro meteorologik stansiyalar: 

Download 8,32 Mb.
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   189




Download 8,32 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



01 iy o'quvyurllariga kiruvchilar, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari hamda umumiy

Download 8,32 Mb.
Pdf ko'rish