|
1-mavzu: Sifat tushunchasining mohiyati, sifat sohasidagi asosiy tushunchalar. Fanning predmeti, maqsadi va vazifalari Reja
|
| bet | 75/102 | | Sana | 14.12.2023 | | Hajmi | 1,19 Mb. | | #118418 |
Bog'liq Ma\'ruza 1 2Tashqi rag’batlantirish korxona, tashkilot tomonidan beriladi. Ish haqi, martabaning yuqorilashuvi, hamkasblar, rahbarlar tomonidan bildiriladigan maqtovlar va e’tiroflar, qo’shimcha to’lovlar, qo’shimcha ta’tillar, xizmat avtomobili, mukofotlar — shular sirasiga kiradi.
Shaxsiy qiziqishlar inson bajarishi kerak bo’lgan ishga to’la-to’kis mos bo’lishi maqsadga muvofiqdir. Jumladan, insonni samarali mehnat qilishga quyidagi asosiy qiziqishlar undaydi:
kasbga qiziqish;
iloji boricha ko’proq moddiy. rag’bat olishga intilish;
xodim bajarayotgan ishining uni bu ish moddiy jihatdan uncha qiziqtirmasa ham muhimligi va zarurligini anglab yetishi.
Jahon amaliyotida motivatsiya vositasida unumli mehnatga chorlashning turli nazariyalari mavjud. Bular jumlasiga:
-"X" (iks) va "U" (igrek) nazariyasi;
-kutish nazariyasi;
-boisiy (gigienik) tozalanish nazariyasi;
-adolatlilik (haqqoniylik) nazariyasi;
-ehtiyojlar ustunligi nazariyasi.
Ehtiyojlar ustunligi nazariyasi negizida kishilar ehtiyojlari va qiziqishlari orqali ularning mehnatlarini motivlashtirish g’oyasi yotadi. Buni quyidagi chizmadan ko’rish mumkin.
RAXBAR Extiyoj va kizikishlar Extiyoj va kizikishlar
BUYSUNUVChILAR KARShI xarakat (1,2,4) Uzaro ta’sir (3) 1 2 3 4
Motivlashtirish vositasida boshqarish usuli.
Bu erda,
1 — rahbar bo’ysunuvchilarga ehtiyoj va qiziqishlarni chetlab ta‘sir ko’rsatadi (bu erda qarorlarning bajarilishi hech kimni qiziqtirmaydi);
2- qo’l ostidagilarga faqat rahbarning ehtiyoji va qiziqishini inobatga olingan holda ta‘sir o’gkaziladi (bu yerda qarorlarning bajarilishi faqat rahbarning manfaatini ko’zlaydi);
3 - boshqarish o’zaro ta‘sir ostida amalga oshiriladi. Bu yerda qarorning bajarilishiga har ikkala tomon manfaatdor;
4-ta‘sir qilish faqat bo’ysunuvchilarning ehtiyoji va qiziqishiga asoslanadi.
1,2 va 4 yondoshuvlar rahbar bilan xodimlar o’rtasida qarshi harakatga olib keladi. Natijada rahbar va jamoa, rahbar va ayrim xodimlar ehtiyojlari o’rtasida nomuvofiqlikning paydo bo’lishiga sabab bo’ladi. Shu sababli, rahbar motivlashtirishni faqat ehtiyoj va qiziqishlar yordamida amalga oshirishi lozim.
Motivatsiya –bu firma maqsadi shuningdek shaxsiy maqsadlarga erishishda, mehnat samaradorligini oshirish uchun ishchilarning faolligiga qaratilgan menejer ishidir. Quyidagi savolni ko’rib chiqishda menejment bu muammoni ikki aspektga bo’ladi: sayohat motivatsiyasi, mehnat aloqalari motivatsiyasi.
Sayohat motivatsiyasi. Sayohat maqsadi to’g’risidagi axborot birinchi navbatda turistlik bozorlarni to’g’ri tartiblarga ajratish va maqsadli bozorlarni aniqlash qaysikim turistlar oqimi va mashrutlarini boshqarish modellarini ishlab chiqish asosida amalga oshiriladi. Shu bilan birga har bir guruh a‘zosi o’zining, guruhdan tashqari sayohat motivatsiyasi bo’ladi.
Shuningdek, menejment uchun sayohat, sayohat sabablarini qanday qilib tizimlashtirish kerak degan savolga javob topish juda muhim. Bu savolga javob uchun quyidagi misolni ko’rib o’tamiz. Masalan, Janob Sh. arxitektor bo’lib ishlaydi. U Barselonada bo’lib o’tadigan konferensiyada ishtirok etish uchun taklifnoma oldi. Janob Sh.Ispaniyaga borish uchun turli xil sabablari bor.
Bir tomondan, uni konferensiyaga qiziqtiradi, boshqa tomondan u ishonadiki Barselonada mart boshida issiq bo’ladi va u quyoshdan bahra olish mumkin. Bundan tashqari yig’ilishdan so’ng bo’sh vaqtlarida shahar bilan tanishish va muzeylarga borish mumkin. Bir so’z bilan aytganda janob Sh.ni qanday motiv majbur qildi, qaror qabul qilishga va sayohatga borishga? Ushbu misoldan motivni ajratib ko’rsatish mumkin emas.
Vaziyat shu bilan qiyinlashadiki, sayohatga chiqish sabablari eng avvalo uning ongida joylashadi, birinchi rejada esa bir nechta sabablar shakllanadi. Aynan shuning uchun sayohat motivatsiyasi haqida gapirish kerak. Shu bilan bog’liq holda sayohat motivatsiyasining 5 ta asosiy guruhini ajratib ko’rsatish mumkin.
Jismoniy motivatsiya. Jismoniy motivatsiyasi dam olish, da‘volanish va sportga ajratiladi. Agar sayohatning asosiy sababi jismoniy kuchni tiklash bo’lsa, birinchi o’rinda dam olish turadi. Agar sog’liqni tiklash kerak bo’lsa, hal qiluvchi omil bo’lib da‘volanish hisoblanadi. Agar sayohat davomida birinchi navbatda tananing harakat qilishi va chiniqish bo’lsa, bunday holatda muhim jismoniy motivatsiya bo’lib sport hisoblanadi.
Ruhiy motivatsiya. Muhim ruhiy sayohat motivatsiyasi bo’lib, har doimgi ruhiy charchoqliklardan ketish xohishi va vaziyatni o’zgartirish hamda dam olish uchun biror bir yangiliklarni ko’rishdir. Ruhiy motivatsiyaga, shuningdek taassurotni yangilash ham kiradi. Bu ikkala motivatsiya, jismoniy va ruhiy-zamonaviy turizm to’g’risida qanday qiziqish uyg’otsa, menejment samaradorligida ham shunday bo’ladi.
Madaniy motivatsiya. Ko’p odamlar sayohat davomida o’zlariga kerakli ijtimoiy aloqalarni izlaydi. Ular boshqa sayohatchilar bilan aloqa qilishga, ahillashadi yoki mahalliy aholi bilan tanishishni xoxlaydi. Bu guruh motivatsiyasining asosiy ma‘nosini do’stlar, yangi tanishlar va qarindoshlarni ziyorat qilishni tashkil qiladi.
Shaharlararo motivatsiya. Ma‘no jihatidan jismoniy va ruhiy motivatsiyadan keyin shaharlararo motivatsiya turadi. Bu guruh motivatsiyasiga boshqa mamlakatlar bilan tanishish, ularning odatlari, urf-odatlari va tillari bilan tanishish kiradi. Bu motivatsiyasiga ega kishilar o’z shaxsini rivojlantirish maqsadida sayohat qiladilar. Bundan tashqari bunday sayohatchilarning maqsadi boshqalarni qoyil qoldirish.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
1-mavzu: Sifat tushunchasining mohiyati, sifat sohasidagi asosiy tushunchalar. Fanning predmeti, maqsadi va vazifalari Reja
|
