2022, № 1 “Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal
91
Quyida pedagoglarning kasbiy faoliyatida uchrashi mumkin boʻlgan bir necha pedagogik vaziyatlarni
keltirib oʻtamiz.
Birinchi vaziyat. Deylik, siz sinfda dars oʻtayapsiz, hamma oʻquvchi tinchlandi,
sinfda jimlik hukm
surmoqda, ammo koʻp vaqt oʻtmay oʻquvchilardan biri birdaniga qattiq kulib yubordi.
Siz ajablanib, uning sababini bilish maqsadida kulgan oʻquvchi tomon nigoh tashlashingiz bilanoq, u
sizga qarab shunday dedi: “Domla, sizga qarasam negadir kulgim kelaveradi va shuning uchun ham siz dars
oʻtishni boshlashingiz bilanoq oʻzimni toʻxtata olmay kulib yuboraman. Hozir ham xuddi shunday hol yuz
berdi”.
Bunday holda siz unga qanday munosabat bildirgan boʻlardingiz. Quyida bildirilgan munosabatlarning
bir necha varianti soʻzlar bilan ifodalangan. Keltirilgan variantlardan birini tanlang va belgilang.
1. “Ana, xoloo...s!”
2. “Xush, senga nima kulgili tuyulayapti?”
3. “Kulging kelgan boʻlsa, mayli xohlaganingcha kulaver!”
4. “Nima, sen ahmoqmisan?”
5. “Xushchaqchoq insonlarni juda yaxshi koʻraman-da.”
6. “Agar men senga yaxshi kayfiyat bagʻishlagan boʻlsam, bundan juda xursandman.”
7. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Ikkinchi vaziyat. Birinchi-ikkinchi darsingiz boshidanoq yoki bir necha mashgʻulot oʻtkazganingizdan
keyin oʻquvchilardan biri sizga “Mening fikrimcha, siz pedagog sifatida bizga biror narsaga oʻrgata
olmasangiz kerak” degan fikrni bildirdi. Siz uning bu fikriga qanday munosabat bildirgan boʻlardingiz?
1. “Sening ishing - oʻqish, oʻqituvchiga oʻrgatish emas.”
2. “Albatta, senga oʻxshaganlarga men hech narsa oʻrgata olmayman.”
3. “Ehtimol, yaxshisi sening boshqa sinfga oʻtganing yoki oʻzga oʻqituvchidan saboq olganing
ma’quldir?”
4. “Sen dangasasan, oʻzing oʻqishni istamaysan.”
5. “Sening nima uchun bunday oʻylashing sababini bilish - men uchun qiziq.”
6. “Kel, yaxshisi bu haqda sen bilan batafsil gaplashib olaylik. Ehtimol, mening xulq-atvorimda senda
ana shunday fikr tugʻdirgan biror kamchilik bordir?”
7. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Uchinchi vaziyat. Deylik, siz oʻquvchiga biror topshiriq berdingiz. U uni bajarishni istamadi va ‘Men
bu ishni qilishni xohlamayman” deb sizga e’tiroz bildirdi. Siz bunday holatda qanday yoʻl tutgan boʻlar
edingiz?
1. “Topshiriqni bajarishni xohlamasang - bajarishga majbur qilamiz.”
2. “Topshiriqni bajarishni xohlamasang, sen nima uchun oʻqishga kelding.”
3. “Topshiriqni bajarishni
qanchalik xohlamasang, shunchalik oʻzingga yomon boʻladi, oʻqishni
istamasang battar boʻl. Sening fe’l-atvoring bamisoli oʻzining xunukligini koʻrib, burnini kesmoqchi boʻlgan
odamninkiga oʻxshaydi.”
4. “Bu ishning oqibati nima bilan tugashi haqida oʻzingga hech hisobot berib koʻrganmisan?”
5. “Agar buning sababini sen menga tushuntirib bera olsang, juda yaxshi boʻlardi.”
6. “Kel, yaxshisi bu masalani sen bilan birgalikda muhokama etib koʻraylik, balki sen haqdirsan.”
7. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Toʻrtinchi vaziyat. Deylik, oʻquvchi oʻzining oʻquv faoliyatida juda katta yutuqlarga erishdi. U hatto
bundan ajablandi ham va oʻz qobiliyatiga, oʻquv materiallarini toʻla oʻzlashtirib olganiga shubhalandi.
Natijada u sizga shunday soʻzlar bilan murojaat qildi: “Sizningcha, men a’lo baholarga oʻqiy olamanmi,
sinfdagi boshqa oʻquvchilardan oʻzlashtirish borasida orqada qolib ketmaymanmi?
Sizning shu haqdagi
fikringizni bilmoqchi edim”. Siz quyidagi javob variantlaridan qaysi birini tanlagan boʻlardingiz?
1. “Toʻgʻrisini aytganda, sening yaxshi oʻqib ketishingga shubha bilan qarayman.”
2. “Albatta, sen bunga hech shuhbalanmasang ham boʻladi.”
3. “Sening juda ajoyib qobiliyating bor, men senga juda katta umid bilan qarayman.”
4. “Sen nima uchun oʻz qobiliyatingga shubha bilan qaraysan?”
5. “Kel, yaxshisi sen bilan bu haqda batafsil gaplashib olaylik va muammoning sababini
oydinlashtiraylik”.
6. “Koʻp narsa mening sen bilan qanday ishlashimga bogʻliq boʻladi.”
7... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Beshinchi vaziyat. Oʻquvchi oʻqituvchiga deydi: Sizning keyingi darsingizga men qatnasha olmasam
kerak, chunki yosh ijrochilar ishtirokida oʻtkaziladigan konsertga bormoqchi edim (variantlar: doʻstlarim
bilan uchrashib sayr qilmoqchi edim, sport musaboqalarida ishtirok etmoqchiman, darslardan toliqdim, dam
https://buxdu.uz
