9.12 – rasm. ПTИM – 1 ning sxemasi. Natijada tiratron yonib uning qarshiligi kamayadi. Bu esa o`z navbatida anod
zanjiridagi tokning ortishiga va rele R ning ishlab ketishiga olib keladi.
Hozirgi paytda yong`in haqida signal bergichlarning (ЭПС) ko`plab
sxemalari mavjud. Masalan, 10 ta nurli optik signal beruvchi asbob TOJI – 10/100
mikrotelefon orqali gaplashish imkonini beribgina qolmay,o`t o`chirish vositalarini
ham ishga tushirib yubora oladi. Yong`in haqida xabar beruvchi kompleks
moslama CKПУ – 1 yordamida esa tutun, harorat, ochiq alangalarning qaerda
paydo bo`lganligini ham bilish mumkin.
O`z – o`zidan ishlab ketadigan yong`in signalizatsiyasi tizimi yong`in
xabarlagichlari (datchiklar), aloqa liniyalari va ta`minlash manbalari o`rnatilgan
qabul stansiyasi yoki kommutator xonasidan tashkil topadi. Xabarla-gichlarning
qabul stansiyasiga ulanish sxemasiga ko`ra elеktr yong`in signalizatsiyasi aylanma
va bir nuqtadan tarqalgan bo`lishi mumkin. Birinchi sxemada xabarlagichlar simlar
vositasida qabul apparati bilan bir liniyaga ketma-ket ulangan, ikkinchi sxemada
esa xabarlagichlar qabul apparatiga radial sxema bo`yicha bir necha joyda ulangan
bo`ladi (12.13 – rasm).
12.13 – rasm. Elеktr yong’in signalizatsiyasining aylanma (a) va bir nuqtadan (b) tarqalgan sхеmasi. 1 – xabar beruvchi; 2 – aloqa chizig`i; 3 – qabul qiluvchi. O`z-o`zidan ishlaydigan yong`in xabarlagichlari ishlab ketish impulsiga ko`ra issiqlik, tutun, yorug`lik, aralash va ultratovush xabarlagichlariga bo`linadi.
АТИМ turidagi issiqlik xabarlagichlari issiqqa sezgir asboblardir (12.14 – rasm).
Bu asbob plastina ko`rinishida bo`lib, u qiziganda deformatsiyalanadi, natijada
xabarlagichning nazorat toki tutashadi.
