55
V A Z I F A
Qishloq xo‘jalik hayvonlarida parazitlik qiluvchi trematoda, sestod va
nematodalarning tuxum va lichinkalarini differensatsiya qilish (farqlash).
Uning
uchun qo‘yidagi ishlar amalga oshiriladi:
1.
Ho‘l preparatlar-fassiolalar, lansentsimon so‘rg‘ichli, monieziyalarning,
qilbosh gijjalarning bachadonlari pinset va skalpel yordamida katta buyum
shishachasida ochiladi, barchasi birgalikda stakanga
solinib dokadan suzib
o‘tkaziladi. Suzmaning cho‘kmasidan 2-3 tomchi buyum shishachasiga
tomiziladi, qoplagich shisha bilan yopilib mikroskopning 8 ob’ektivi va 7
hamda 10 okulyarlari yordamida ko‘riladi. Topilgan tuxumlar qaysi
parazitga oidligi ularning shakli, hajmi, rangiga ko‘ra aniqlanadi (jadvaldan
foydalanish mumkin) va rasmlari chiziladi.
2.
Kafedra laboratoriyasi sharoitida institut vivariyasidagi qo‘ylarning
tezagidan yig‘ilgan nematoda tuxumlari va ularning bir qismidan o‘stirilgan
lichinkalar ham mikroskop ostida ko‘riladi, ularning tuzilishi o‘rganiladi.
3.
Trematodalar, sestodlar va nematodalarning yuqumli lichinkalari ho‘l
preparatlar va tayyor rasmlar yordamida o‘rganiladi. Trematodalarning
adoleskariyalari, metaserkariyalari, exinokokk
va senurning pufaksimon
lichunkalarining tuzilishi o‘rganiladi.
Kafedrada o‘tkazilgan ilmiy-tadqiqot ishlari yuzasidan o‘rganilgan jigar
qurtlari-fassiolalar,
lansentsimon
so‘rg‘ichli, qo‘ylarning oshqozon-ichak
nematodalarining taraqqiyoti bo‘yicha tuxum va lichinkalarning rivojlanishi
tasvirlangan fotosuratlardan foydalaniladi.
56
27-rasm. Parazit chuvalchanglarning tuxumlari.
1-Oddiy
jigar qurti, 2.a-Turkiston qon so‘rg‘ichli, 2.b-shistosoma, 3-lansetsimon
so‘rg‘ichli, 4-mushuk ikki so‘rg‘ichlisi, 5-serbar tasmasimon sestod, 6-7-kalta
zanjirsimon sestodlar, 8-odam askaridasi: a) otalanmagan, b) otalangan,
9-10-qilbosh gijja, 11-ostritsa.
NAZORAT SAVOLLARI:
1.
Jigar trematodalari – fassiolalar va lansentsimon so‘rg‘ichlining tuxumlari
bir-biridan qanday farq qiladi?
2.
Fassiolalarning lichinkalari qanday nomlanadi?
3.
Adoleskariya va metatserkariyalar qaysi sharoitda shakllanadi?
4.
Monieziyalarning tuxumlari qanday ko‘rinishga ega va ular ichida
rivojlangan lichinka qanday nomlanadi?
5.
Oshqozon-ichak nematodalarning tuxumlarini biri-biridan farqlash
mumkinmi?
6.
Nematodalarning yuqumli va lichinkalarini bir-biridan qanday farq qiladi.
Uyga vazifa:
Yumshoq tanlilar yoki mollyuskalar tipini o‘qib kelish.
Suvda yoki quruqlikda yashovchi tirik mollyuskalarni yorib, ularning jigarida
trematodalarning lichinkalarini toping.
