110
22-M A SHG’ U L O T
XORDALILAR -TIPI – HORDATA
UMURTQALILAR K/T - VERTEBRATA
SUDRALIB YURUVCHILAR SINFI - REPTILIA
VAKIL - CHO’L AGAMASI - AGAMA
Darsning
maqsadi.
Cho’l
agamasi
misolida
sudralib
yuruvchilarning morfo-fiziologik tuzilishi bilan tanishish.
Kerakli jihozlar:
Yangi o’ldirilgan
yoki formalinda saqlangan
kaltakesak, vannochka-jomcha, skalpel, qaychi,
xar xil ignalar, pinset-
kisqich,
priporovka qilish ignasi, paxta, doka, ro’molcha (namoyish
qilish uchun ho’l preparatlar, tashqi va
ichki tuzilishi chizilgan
tablisalar).
Vazifa
1). Agama yoki tez kaltakesak misolida sudralib yuruvchilar tashqi
tuzilishdagi xarakterli xususiyatlar bilan tanishing.
2). Kafedrada mavjud preparatlar yordamida har hil sistematik
gruppalarga doir sudralib yuruvchilar
bilan tanishib chiqish va
sistematikani sxemasini chizish.
3). Agama yoki kaltakesakning ichki tuzilishini o’rganish va
rasmini chizish.
4). O’zbekiston xududida tarqalgan zaharli ilonlar bilan tanishib
chiqish.
Tashqi tuzilishi
. Gavdasi 5 qismdan: bosh, bo’yin, tana, dum va
oldingi va keyingi oyoqlaridan iborat.
Terisi shox tangalar bilan qoplangan bo’lib, tashqi tomondan shakli
har xil, hatto gavdaning turli joylarida tangachalar turli ko’rinishda
bo’ladi. Bosh qismi mayda tangachalar bilan qoplangan.
Tumshuqning ichida bir juft tashqi burun teshiklari bor.1 juft ko’z
ikki yon tomonda joylashgan bo’lib,
pastki va ustki qovoqlar va
yumgich pardasi bo’ladi. Ko’zining orqasida nog’ora pardali quloq
111
teshiklari joylashgan. Kloakaning tashqi
teshigi dumining asosida
joylashgan.
Terida teri bezlari yo’q, shuning uchun u doimo quruq. quloq,
yog’simon sekret ajratuvchi maxsus teri bezlarining faoliyati
hayvonning jinsiy faoliyati bilan bog’liq. Kaltakesaklarning turiga qarab
bu bezlar turli joylarda joylashgan. Masalan: agamada qorinning keyingi
qismida tangacha dog’ holida bo’lib, bu ayniksa, erkaklarida yaqqolroq
ko’rinadi.
