• Oksalat kislota kristallarini tekshirish Kerakli asbob va materiallar
  • Ish tartibi.
  • Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlar




    Download 3,97 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet15/118
    Sana23.11.2023
    Hajmi3,97 Mb.
    #104324
    1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   118
    Bog'liq
    Botanikadan amaliy mashg\'ulotlar. Mo\'minov M

    Nazorat savollari:
    1. Yadro va hujayra necha xil yo‘l bilan bo‘linadi?
    2. Mitoz boMinish o ‘simlikning qayerlarida uchraydi?
    3. Mitoz qanday fazalardan tashkil topgan?
    Hujayra shirasi
    Hujayra shirasi protoplastning hayot faoliyati natijasida vu- 
    judga keladi. Bu suyuqlikda organik va mineral moddalar erigan 
    holda uchraydi. Bo‘linish hosil bo‘layotgan yosh hujayralarda shira 
    bo‘lmaydi. Yoshroq hujayralarda hujayra shirasi protoplastlar ora- 
    sida tarqoq holda joylashadi, yetuk hujayralarda esa ko‘pincha hu­
    jayra markazini bitta hujayra shirasi egallaydi. Hujayra shirasi yo- 
    pishqoq suyuqlik bo‘lib, tarkibida shakar, har xil organik kislotalar, 
    inulin, oshlovchi moddalar, alkaloidlar, glukozalar va bir qancha 
    boshqa moddalar uchraydi. Hujayra shirasining muhiti ishqoriy va 
    nordon bo ‘ lishi mumkin. Hujayra shirasi ko‘pincha rangsiz, lekin 
    ayrim o ‘simliklaming gullari, mevasi barglari va boshqa organlar- 
    ining qizil, ko‘k va sariqligi hujayra shirasidagi antotsion va antox- 
    lor pigmentlariga bog‘liq.
    Hujayra shirasidagi erigan moddalar hujayra hayotida muhim 
    ahamiyatga ega. Ulaming ayrimlari zaxira holda saqlansa, boshqa- 
    lari chiqindi hisoblanadi.
    10- mashg'ulot.
    Oksalat kislota kristallarini tekshirish
    Kerakli asbob va materiallar: mikroskop, piyoz, to ‘g ‘rilovchi 
    oyna, buyum va qoplagich oynalar, tom izg‘ich, suv, lanset, pinset, 
    glitserin.
    Umumiy tushuncha. 0 ‘simlik hujayrasi shirasida organik va 
    anorganik 'kislota tuzlarining bir necha kristallari ham uchray­
    di. Ayniqsa, oksalat kislota kalsiy tuzlarining kristallari ko‘proq


    uchraydi. Kristallar vakuo- 
    lalarda ko‘proq, sitoplazma 
    va hujayra p o ‘stlarida esa 
    ozroq bo ‘ladi.
    Kristallar, asosan, chiqin- 
    di hisoblanadi, b a’zi hol- 
    larda esa moddalar alma- 
    shinuvi jarayonida ishtirok 
    etadi.
    0 ‘simlik hujayrasida uch 
    xil: sodda (kubik, prizma, 
    romb, trapetsiya shaklida); 
    murakkab (druz) va ig- 
    nasimon (rafid) kristallar 
    uchraydi.
    Ish tartibi. Piyozning 
    sirtqi quruq po‘sti olinib, qaychida bir necha mayda bo ‘lakka 
    bo‘linadi va bo‘laklar glitserin eritmasi aralashtirilgan suvga soli- 
    nadi. Hujayralari orasidagi havoni chiqarib yuborish uchun piyoz 
    po‘sti qaynatiladi. Shundan keyin u buyum oynachasidagi glitserin 
    tomchisiga solinadi va ustini qoplagich oyna bilan berkitilib, av- 
    val kichik obyektivda, keyin katta obyektivda ko‘rib tekshiriladi. 
    Mikroskopning mikrovintini yuqoriga yoki pastga burash yo‘li bi­
    lan hujayrada har xil (romb, krest, trapetsiya va hokazo) shakllarda 
    rangsiz, yaltiroq kristallar (oksalat kislotaning kalsiy tuzlaridan 
    iborat kristallar) borligini ko‘rish mumkin. Agar unga xlorid kislota 
    tomizilsa, oksalat kislotaning kalsiy tuzlari erib ketganini ko‘ramiz 
    (8- rasm).

    Download 3,97 Mb.
    1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   118




    Download 3,97 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlar

    Download 3,97 Mb.
    Pdf ko'rish