|
Adgeziya. Ashyolarning boshqa ashyolarga yopishishini ifodalovchi ko‘rsatkich adgezion mustahkamlikBog'liq Pardozbop qurilish ashyolari. Qisimov E. 2005Adgeziya. Ashyolarning boshqa ashyolarga yopishishini ifodalovchi ko‘rsatkich adgezion mustahkamlik
deb yuritiladi. Ikkita har xil ashyoning adgeziyasi ularning tabiati, shakli va tegib turgan yuzalari holatiga
bog‘liq. Adgeziya ko‘rsatkichlari asosan kompozitsion ashyolar va buyumlar olishda katta ahamiyatga ega.
Estetik xossalar. Arxitektura shakllarining inson ongiga emotsinal ta’siri pardozbop ashyoning estetik
xossalari bilan bog‘liq. Pardozbop ashyoning estetik xossalariga, uning rangi, shakli, fakturasi, teksturasi va
shu kabilar kiradi. Bu xossalar bino va inshootlarning fasadi, umumiy ko‘rkamliligini oshirishda katta
ahamiyatga ega.
Rang-ko‘rinishni sezish va his qilish tuyg‘ulari orqali ashyo yoki binoning estetik holatiga baho beriladi.
Biz kuzatayotgan har qanday jismda rang bo‘lib, uni ko‘rib idrok qilamiz.
Oq (rang)-yorug‘lik har xil rangli nurlarning majmuasidan iborat. Buni Isaak Nyuton 1666-yilda quyosh
nurini maxsus asbob orqali o‘tkazib kashf etdi. U oq ekranda har xil rangli yo‘llarni ko‘rdi. Unda ranglar
kamalak yoyi tartibida joylashganligi aniqlanadi. Quyosh nurining tarkibiy qismlarga ajralishidan hosil
bo‘lgan rang Nyuton spektri deb ataladi.
Spektrga qarab ayrim ranglar o‘rtasidagi chegaralarni aniq ko‘rsatib bo‘lmaydi, chunki har qaysi rang asta-
sekin boshqa rangga o‘tib ketadi. Shuning uchun ham, spektr uzluksiz deyiladi. Spektrda yettita rangni ajratib
ko‘rsatish qabul qilingan. Ular quyidagi tartibda joylashgan: qizil, to‘q-sariq, yashil, havorang, ko‘k, binafsha
va zangori ranglar.
Pardozbop qurilish ashyolarining ranglarini ikki turga ajratish mumkin — axromatik (rangsiz) va
xromatik (rangli). Axromatik ranglarga oq va qora ranglar, shuningdek, oq va qora ranglarni har xil
nisbatlarda aralashtirib olinadigan barcha kulrang bo‘yoqlar kiradi. Axromatik ranglar spektrda yo‘q. Ular bir-
biridan spektrning ko‘zga ko‘rinadigan qismidagi barcha ranglarni bir xil qaytargan holda, yorug‘likni har xil
qaytarishi bilan farq qiladi. Shuning uchun ham bizga oq, kulrang va qora rang bo‘lib ko‘rinadi. Axromatik
ranglardan boshqa hamma ranglar xromatik ranglar deb ataladi. Spektrning barcha ranglarini oq-qora ranglar
bilan ma’lum nisbatlarda aralashtirib olingan boshqa ranglar xromatik ranglarga kiradi. Inson 300 ga yaqin
axromatik va 10000 ga yaqin xromatik ranglarni ajratish imkoniyatiga ega.
Har qanday xromatik rang 3 xil xossaga ega. Ular rang-tusi, yorqinlik va to‘yinganlik xossalaridir. Rang-
tusi spektrning tegishli uchastkasi to‘lqinining uzunligi bilan belgilanadi.
Agar biror xromatik rangga uning yorqinligiga teng bo‘lgan kulrang qo‘shilsa, bu xromatik rangning
to‘lqin uzunligi bilan aniqlanadigan rang-tusi o‘zgarmaganidek, yorqinligi ham o‘zgarmaydi. Biroq hosil
bo‘lgan rang avval olingan spektr rangidan farq qiladi. Uning to‘yinganligi o‘zgaradi, lekin xromatik rangning
tozaligi kamayadi.
|
| |
