|
I BOB. ELEKTRON PEDAGOGIKA FANINING MAQSAD VA VAZIFALARI, TA’LIM JARAYONINI ELEKTRON TASHKIL ETISH
|
| bet | 3/59 | | Sana | 31.05.2024 | | Hajmi | 2,01 Mb. | | #258304 |
Bog'liq jejRqTw8mmwRceCoUoGZmp3Q5LxiI5HckWnGafj2I BOB. ELEKTRON PEDAGOGIKA FANINING MAQSAD VA VAZIFALARI, TA’LIM JARAYONINI ELEKTRON TASHKIL ETISH
1.1. Elektron pedagogika va uning o’ziga xos xususiyatlari
Fanning asosiy maqsadi va elektron pedagogikaning uslubiy asoslari
1. Pedagogika fanlari tizimi elementlarining tarkibi va mazmunini bilish.
2. Zamonaviy axborot-ta'lim muhitining xususiyatlarini hisobga olgan holda pedagogik tizim elementlarining xususiyatlarini bilish.
Elektron pedagogikaning (Elektron pedagogika) boshqa pedagogika fanlari orasidagi o‘rni.
Mavjud ijobiy va salbiy ta'lim tajribasi, nazariy tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, axborot-ta'lim muhitida (IEE) ta'lim jarayonlarini samarali tayyorlash va amalga oshirish uchun biz shartli ravishda Elektron pedagogika deb ataydigan yangi pedagogika kerak.
Pedagogik tizim elektron pedagogikaning predmeti sifatida.
Har bir fanning, shu jumladan pedagogikaning ham o'z predmeti bor - u o'rganadigan voqelik sohasi. An’anaviy pedagogikaning predmeti pedagogik tizimdir. Pedagogik tizimni tadqiq qilish, loyihalash va ishlab chiqish pedagogikaning predmeti hisoblanadi. Pedagogik tizim elementlari aslida pedagogika fanining barcha muammolarini qamrab oladi.
Elektron pedagogikaning predmeti ham an’anaviy kabi pedagogik tizimdir, deb hisoblash mantiqan to‘g‘ri. Har qanday pedagogik tizimning tuzilishi ettita o'zgarmas elementlarning quyidagi o'zaro bog'langan to'plami bilan ifodalanishi mumkin. An'anaviy ta'lim jarayoni amalga oshiriladigan kanonik pedagogik tizim, ma'lumki, etti elementdan iborat: ta'lim maqsadi, ta'lim mazmuni, o'quvchilar, o'qituvchilar, ta'lim usullari, vositalari va shakllari.
Elektron pedagogikaning dolzarb muammolari
Muammolar majmuasini shakllantirish yangi elektron pedagogikaning rivojlanishidagi muhim qadamdir. Bu muammolar asosan an'anaviy pedagogika muammolariga o'xshaydi, lekin o'ziga xos xususiyat va urg'uga ega. Shuning uchun biz elektron pedagogikaning psixologik-pedagogik muammolarini ko'rib chiqamiz.
1. Zamonaviy axborot va ta'lim muhitida o'rganish nazariyasining yo'qligi muammosi va uning tarkibiy qismi sifatida kontseptual va kategorik apparatning yo'qligi.
Ko'rinib turibdiki, hozirda mavjud bo'lgan ta'lim nazariyalarining hech biri bevosita virtual ta'lim muhitida o'rganish uchun qo'llanilmaydi va ularga mos ravishda kompyuter va Internetda o'qitishni qurish bo'yicha mavjud urinishlar samarasizligini isbotladi.
2. Zamonaviy axborot-ta’lim muhitida samarali o‘qitish uchun o‘quv-uslubiy majmualarning optimal tarkibi va uning didaktik elementlarini turli tashuvchilar (qog‘oz, tarmoq, kompakt disk va boshqalar) va o‘qitish usullarida joylashtirish muammosi.
Muammo, masalan, maksimal samaradorlik darajasi bilan o'rganish uchun turli xil turdagi axborot tashuvchilarga o'quv materiallari elementlarini joylashtirish nisbatlarini aniqlashda yotadi. Bu muammoni psixologik va pedagogik nazariyalar asosida ko'rib chiqish kerak. Bu erda o'quv materiallarining har bir elementida o'quv materiallari mazmunini tizimlashtirish muammosi paydo bo'ladi. Ushbu muammoni hal qilish ta'limda standartlashtirish muammolari bilan bog'liq bo'lib, uning vositalari va usullari (IMS, SCORM va boshqalar) bilan hal qilinadi.
3. O'quv materialining psixologik va ergonomik taqdimotini optimallashtirish muammolari, elektron shaklda taqdim etilgan o'quv materialini inson tomonidan idrok etish va uni tushunish.
O'quv-uslubiy majmualar elementlarida (darslik, bosqich - qo'llanma va boshqalar) joylashgan o'quv ma'lumotlari matn shaklida ham, masshtab shaklida ham, sxematik tasvirlar, video ketma-ketliklar va boshqalar ko'rinishida taqdim etilishi mumkin. yoki ularning kombinatsiyasi. Shu bilan birga, ergonomik va sanitariya-gigiyenik talablarga rioya qilish kerak. Bu muammo kompyuter ekranidan shaxsning o‘quv materialini idrok etishining psixologik va lingvistik xususiyatlari va ochiq ta’lim tizimida foydalanuvchilarning psixologik xususiyatlaridan foydalanish bilan bog‘liq. Bu erda o'quv materialini inson idrok etishning psixologik nazariyalaridan foydalanish, axborot va ta'lim muhitida foydalanuvchilarning psixologik xususiyatlaridan foydalanish, o'quvchilar tomonidan ekran materialini o'zlashtirish tezligi va boshqalar bo'yicha tadqiqotlar olib borish kerak.
Elektron pedagogika axborot kommunikatsiya texnologiyalar bilan to‘yingan (uyg‘unlashgan) axborot ta’lim muhitida o‘quv jarayonlarni o‘rganish, bashoratlash va tafsirlash bilan shug‘ullanadigan ilmiy yo‘nalish. Elektron pedagogika - bu yuqori texnologiyali axborot ta’lim muhitida ta’lim va tarbiyaning usul va shakllarini ochib berish, o‘quv jarayonlarini o‘rganish, tavsiflash va bashoratlash bilan shug‘ullanidigan pedagogikaning yangi bir yo‘nalishi.
Elektron pedagogikaning asosiy maqsadi shundan iboratki, zamonaviy AKT muhitda o’qitish-ta’lim jarayonini samarali tashkil etish. Elektron pedagogikaning predmeti pedagogik tizim hisoblanadi. Pedagogik tizim quyidagi komponentlarni o’z ichiga oladi: o’qituvchi, o’quvchi, ta’limning maqsad va vazifalari, o’qitish mazmuni, o’qitish shakl, usul va vositalari. Zamonaviy AKT ushbu barcha komponentlariga o’zini hissasini qo’shib kelmoqda.
Zamonaviy axborot texnologiyalari an’anaviy o’quv jarayonini takomillashtirish omili bo’lib, ta’lim mazmunini rivojlantirishga yordam beradi. Jumladan, kompyuter va telekommunikatsiya vositalari orqali quyidagi didaktik maqsadlarga erishishi mumkin:
1) ta’lim mazmunini tashkiliy jihatlarni takomillashtirish;
2) ta’lim mazmunini tarkibiy qismlari aloqalarini mustahkamlash;
3) har xil turdagi ma’lumotlardan foydalanish imkoniyatlarining kengayishi;
4) o’qitishning modul tizimini rivojlantirish;
5) o’quv kursini muayyan mavzu va bo’limlar yaxlitligi sifatida namoyon bo’lishi;
6) darsni didaktik harakatlar tizimi sifatida takomillashtirish;
7) o’quv materialini bosqichma-bosqich o’rganishga erishish;
8) o’quv materiali mazmunini ta’lim oluvchilar xususiyatlariga moslashtirish imkoniyatlari;
9) adiovizual vositalar yordamida ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchilar o’rtasidagi pedagogik muloqot mazmunini takomillashtirish va h.k.
Ta’lim mazmunini tashkiliy jihatdan takomillashtirish masalasi birinchi navbatda o’quv materiali hajmining keskin o’sishi va tezkor suroatlar bilan yangilanishi muammosini hal qilishi zamin yaratadi.
An’anaviy va zamonaviy AKT muhitida elektron pedagogikaning xususiyatlari
Zamonaviy axborot texnologiyalari ta’lim mazmuni tarkibiy qismlarining o’zaro bog’liq jihatlari va aloqalarini rivojlantirish orqali o’quvchiga hohlagan o’quv materiali fragmentidan alohida yoki boshqa elementlar bilan bog’liq tarzda foydalanish uchun qulay imkoniyatlar tug’diradi.
Bundan tashqari, ushbu texnologiyalar ta’lim mazmunini har xil darajalarda rivojlantirishga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Jumladan, o’quv materiali mazmunini ta’lim oluvchilar xususiyatlariga moslashuvchanligi jihati ta’limni individuallashtirish tamoyiliga to’la muvofiqdir.
SHunday qilib, axborot texnologiyalarining o’qitish jarayonida keng qo’llanilishi yangi pedagogik uslub va vositalar taraqqiyoti, o’qituvchilar faoliyati xususiyatlarining tubdan o’zgarishi hamda an’anaviy pedagogik tizimning isloh qilinishiga olib kelishi muqarrardir.
Ta’lim jarayonida axborot texnologiyalarni qo’llash muammosi shu texnologiyalarni maqsadga muvofiq tanlash masalasi bilan chambarchas bog’liq. Ushbu muammoni yechimi innovatsion texnologiyalar va o’qitish jarayoni o’rtasidagi aloqalarni tartibga solish, ya’ni ta’lim tizimining texnologik va pedagogik bo’linmalari o’rtasidagi munosabatlarga qaratilgan. Texnologiyalarni to’g’ri tanlash muammosi ularning haddan tashqari ko’pligi va rang-barangligi bilan ham e’tiborlidir. Hozirgi kunda zamonaviy ta’lim tizimida qo’llaniladigan axborot texnologiyalarining quyidagi asosiy turlari mavjud:
– bosma materiallar;
– audiokassetalar, videokassetalar va videodisklar;
– telefon;
– radio va televideniyalar jumladan, sputnik va kabel televidenielar;
– Elektron pochta;
– kompyuter o’qitish dasturlari;
– WWW (World Wide Web) Vsemirnaya kartina;
– telekonferentsiyalar (audiokonferentsiyalar, audiografik konferentsiyalar, videokonferentsiyalar, kompyuter konferentsiyalari).
Ushbu texnologiyalar turli parametr va ko’rsatkichlarga ko’ra bir-biridan farq qiladi:
1. Bosma materiallar. Ular hozirda ham aksariyat o’quv kurslarida ma’lumot va o’quv material mazmunini aks ettiruvchi asosiy manbalardan biri hisoblanadi. Bular qatorida kitob, jurnallar, boshqa turdagi bosma materiallarini ko’rsatish mumkin.
Lekin bosma materiallarni tayyorlashda ham ko’pincha zamonaviy innovatsion texnologiyalardan (skaner, faks, kichik hajmdagi bosmaxonalar va x.k.) foydalaniladi.
2. Audiokassetalar, videokassetalar va videodisklar. Bular ham zamonaviy ta’lim tizimida keng qo’llaniladi. Videomateriallar (kasseta va disklar) talabalar orasida individual foydalanish uchun yoki butun o’quv guruhi tomonidan o’quv auditoriyalarida ko’rish maqsadida tarqatilishi mumkin. Jamoa shaklida tomosha qilishda talabalar o’rtasida munozara va bahs uyushtirish imkoniyati ham paydo bo’ladi. Yozib olingan video va audiomodullar o’qitishning interaktiv modullari bilan birgalikda masofali ta’lim jarayonida qo’llanilsa katta samara berishi mumkin.
3. Telefon aloqasi. Telefon masofali ta’lim kurslarini uzatishda, talaba va ta’lim beruvchi o’rtasidagi interaktiv muloqotni uyushtirishda keng qo’llanilmoqda. Bu texnologiyaning oddiyligi va nisbatan arzonligi telefonning masofali ta’lim jarayonida keng qamrovli tarzda ishlatilishining asosiy sabablaridan biridir.
4. Radio va televideniya (shu jumladan, sputnik va kabelli televideniya). Keng auditoriyalarga mo’ljallangan o’quv kurslarini yetkazishda radio va televidenie juda samarali vosita deb hisoblanadi. Ammo bu texnologiyalar masofali ta’lim samaradorligini chegaralab, ta’lim oluvchilar uchun distantsion kurslarini qulay vaqtda o’rganish imkoniyatini bermaydilar.
5. Elektron pochta. Bu texnologiya o’qituvchi va talabalar o’rtasidagi o’quv aloqalarini o’rnatish va rivojlantirish maqsadida yoki talabalar o’rtasidagi o’quv aloqa konferentsiyalarini o’tkazishda qo’llaniladi. Aloqa konferentsiyalarining ochiq va yopiq turlari bo’lib, ular ham o’z navbatida boshqariladigan (modeliruemye) va erkin tarzda o’tkaziladigan (nemodeliruempie) toifalariga ajratiladi. Aloqa konferentsiyasi davomida uyushtiriladigan munozara va munozaralarning boshqariladigan turi samarali hisoblanadi. Bunda maxsus mutaxassis-moderator (fasilitator) bahs-munozarani o’quv kursi maqsadlariga muvofiq holda boshqarib va yo’naltirib boradi. Internetdagi alohida WEB sahifalarida olib boruvchi o’qituvchilar uchun foydali ma’lumotlar joylashtirilgan.
|
| |
