Fizikhodisalarningturlisanoqsistemalaridainvariantligivaularningmatematikifodasi

→ →_

_→ → → ^→

wvr
^x^i
^y^j^z^k
(3-2)

Tezlikvatezlanishvektorlariningo’qlardagiproyeksiyalariniquyidagiko’rinishdayozishmumkin:

v_xx^,
v_yy^,
v_zz^;
w_xv^x^x^,
w_yv^y^y^,
w_zv^z^z^
(4)

Tezlikvatezlanishlarningmodullariniesa
w

(5)

ko’rinishdayozishmumkin.
(3-1)va(3-2)formulalardantezlikvektoriradius-vektordanvaqtbo’yichaolinganbirinchitartibli,tezlanishvektoriesaradus-vektordanvaqtbo’yichaolingan

bosibo’tganyuzi
^→¹r^→dr^→
yuzvektoriningsonqiymatigaetarlianiqlikbilan

dS
2
teng,demak,sektorialtezlikvektoriuchunquyidagiifodao’rinli

^→
^→_1_→dr^→_1_→→_

dS _{r  rv}
(6)

dt 2_ dt_ 2
Sektorial tezlikning dekart koordinatao’qlaridagi proyeksiyasinitopish(6)ni
(3)gako’raquyidagichayozamiz:

→

k
i^→ j ^→
^→¹r^→v^→¹x y z

(7)

2 2
x^ y^
z^
Bundan ko’rinib

y

z
turibdiki 1-rasm

2

x
 ¹(yz^zy^),
 ¹(zx^xz^),
 ¹(xy^yx^)

2

2
Nazoratsavollari

1. 
   Nazariymexanikafaniningtadqiqotobyektlari nimalar?
   
2. 
   Fanningrivojlanishtarixihaqidaayting.
   
3. 
   Fazovavaqthaqidaklassiktasavvurlarnima?
   
4. 
   Fizikhodisalarningturlisanoqtizimlaridainvariantligitushuntiribbering?
   

r^→r^→v^→t^
tt^
(1)

UxoldaS ^sistemao’ziningbarchafizikxossalarigako’raS -sistemagaekvivalentbo’ladi,ya’ni inersialbo’ladi.
Demak,inersialsistemalarbir-biriganisbatantinchturishiyoxudto’g’richiziqlitekisharakatqilishimumkin.Buinersialsistemaningekvivalentligimexanika qonunlarining barcha inersial sistemalarda bir xilda sodir bo’lishliginiko’rsatadihamdaGalileynisbiylikprinsipideb ataladi.
Inersialsistemalardasodirbo’layotganharqandaymexanikxodisabusistemaningtug’richiziqlitekisharakatiniyokitinchlikholatiniko’rsatibberolmaydi.(1)koordinat almashtirishlariGalileyalmashtirishlarideyiladi.

Download 1.04 Mb.