|
ГеолМинПетрг янгиNazorat savollari.
1. Kristall va amorf terminlarini qanday tushunasiz?
2. Kristallografiya fani nimani o`rganadi?
3. Kristallarning fazoviy panjarasi deganda nimani tushunasiz?
4. Minerallarning kristalo-kimyoviy tuzilishini qanday tushunasiz?
3-BOB. MINERALOGIYA ASOSLARI.
3.1. Mineralogiya va mineral to’g’risida tushuncha.
Mineralogiya –geologiya fanining bir qismi bo’lib, yer po’stini tashkil qiluvchi
minerallarning xossalarini va ularni yuzaga keltiruvchi jarayonlarni o`rganadi.
Mineral deb yer po’stida va yuzasida turli-tuman fizik va kimyoviy jarayonlar
natijasida hosil bo’lgan tabiiy yoki sof tug’ma elementga aytiladi.
Tabiatda uchraydigan ko’pchilik minerallar (kvarst, dala shpati, topaz, yoqut va
boshqalar) qattiq holatda uchraydi. Ayrimlari (simob, suv, neft) suyuq holda, qolganlari
esa (karbonat angidrid, oltingugurt gazi, metan, propan, butan va x.k.) gaz holida
uchraydi. Qattiq holda uchraydigan minerallarning ko’pchiligi kristall tuzilishiga ega.
Tabiatda 7000 dan ortiq mineral uchrasada, ulardan 50 ga yaqini keng
tarqalgandir. Bu minerallar ko’pgina tog’ jinslarini tuzishda aktiv qatnashganligi sababli
ular jins hosil qiluvchi minerallar deb ataladi.
Yer po’stining mineralogik tarkibi (A.E.Fersman bo’yicha, og’irligiga nisbatan
prostent hisobida).
Dala shpati 55
Slyuda 3,0
Piroksen, amfibol 15
Oksidlar va suvli oksidlar 3,0
Kvarst 12
Gil minerallar 1,5
Suv 8,25
Kalstit 1,5
Fosfatlar 0,75
Dala shpati, piroksenlar, amfibollar va kvarst asosiy jins hosil qiluvchi minerallar
hisoblanadi. Tog’ jinslari yemirilganda, nuraganda minerallarning bir qismi tuproqqa
aylanadi, ikkilamchi minerallar yuzaga keladi.
|
| |
