|
Ijtimoiy madaniy faoliyat sohasida reklama va uning jamiyatdagi o’rni
|
| bet | 37/50 | | Sana | 25.05.2024 | | Hajmi | 0,93 Mb. | | #253437 |
Bog'liq IMFda reklama ma\'ruzasi (1)Reklama matni psixolingvistikasi
Reklama matnlariga doir ko‘plab izlanishlar natijasida reklama xabarlarini qabul qilishda salbiy ta’sir ko‘rsatadigan bir qator xatoliklar aniqladi. Ruhshunoslar ommaviy axborot vositalari orqali berilayotgan reklamalarning axborot uchun qo‘llaniladigan matnlarini takomillashtirish uchun quyidagi tavsiyalarni beradi:
-fikrni soddalashtirish va charxlash. Sodda va anik fikrni aytish. Kundalik turmush tarzida ishlatiladigan so‘zlardan foydalanish. Uning mazmunini har bir kishi anglab yetishi lozim. Texnik va boshqa istalgan jargonlardan foydalanish,
-axborotni qizikarli va ehtiros bilan o‘qish. Berilgan matn o‘quvchi qiziqishini orttirsa yana ham yaxshi. Zerikarli ta’kidlardan qochish muhimdir. /ayri oddiy tushunchalarning qo‘llanilmagani maqsadga muvofiq ,
-qat’iy va ishonchli tarzda fikrni yetkazish kerak, savol shaklida tuzilgan jumlani ishlatmagan ma’qul. Masalan, sizning bizning do‘konga kirmasligingizga qanday sabab bor, deyish o‘rniga , shu zahotiyoq magazinimiz mahsulotlari bilan tanishing deyish o‘rinliroq ko‘rinadi.
-hakikatgo‘y va adolatli bo‘lish. Yol\on ma’lumotlar tezda bilinib qoladi va qayta buyurtma olish haqida gap ham bo‘lishi mumkun emas;
-odob-axlok chegarasidan chiqmaslik. Kishi diqqatini hayosiz illustrasiyalarga jalb etish yaxshi natija bermaydi. Chunki bunday holatda iste’molchida mahsulot yoki xizmat turi uchun shubha paydo bo‘lishi mumkin. Negaki u bu holat reklama beruvchining eng so‘nggi najoti bo‘lishi mumkin, deb o‘ylaydi;
-fikrlar obrazlarini yaratishga xizmat kiluvchi so‘z va jumlalardan foydalanish,
-o‘quvchiga, tamoshibinga to‘\ridan-to‘\ri sotish holatida savdo- sotiqni qachon va qanday yakunlash to‘\risida nihoyatda ishochli ma’lumotlar berish zarur bo‘ladi. Ruhiyat nuqtai- nazaridan to‘\ridan-to‘\ri savdo-sotik holati kommersiyaning juda nozik jihati hisoblanadi. Mijoz ikki o‘t orasida qolgan holatda uning mahsulotni sotib olishga bo‘lgan jur’atini tezlashtirish va yakuniga yetkazish uchun sotuvchida ta’sirli va kuchli vosita bo‘lgan mijozni oxirgi harakat sotib olishga undaydigan qat’iyatli undov bo‘lishi lozim. Quyidagi variantlarni taklif qilish mumkin:
-doimo ukuvchiga maxsulotni sotib olish uchun kaerga borishni, kaerga tulik ma’lumot olish mumkinligi tugrisidagi xabarni yetkazib turish lozim.
-matni Suz boshi kisimlariga ajratib turish. Markirovka (belgilangan) ruyxatlardan foydalanish. Xar bir Suz boshi ajratib kursatilishi lozim,
-matindagi fe’llarni xozirgi zamon fe’llida kullash,
-faol nisbat turidan foydalaning. Passiv nisbat goyani susaytiradi tushinishin kiyinlashtiradi.
-matnni kabul kilish ruxiyati xakida xam uylab kuring. Axbarot berilganida matnning bosh va sunggi jumlasi esda kolishi xakikat.
-murojaat negizini bushlikka emas shaxsga karating. Mana bazi bir namunalar.
- 1 milion Sum iktisodi,
- Biz sizga 1 million sumni iktisod kilamiz
- 1 million sumni kanday iktisod kilishni bilasizmi ,
- 1 million iktisod kilishni Yana bir usuli,
- Siz 1 millioni iktisod kilasiz,
- ukuvchining dikkatini jalb etish maksadida chala oxiriga yetkazilmagan fikirlaridan foydalanish mumkin.
- kuz bilan kuriladigan va ogzaki obrazlar bir-birini tuldirishi va uzaro karama Karshi xolatga tushmasligi lozim.
-reklama berish jarayonida matn yoki obrozlar usha mxsulot yoki xizmaning fakat ajoiy xususiyatini aks ettirish lozim.
-reklama elementlari bulgan shiriftlar obrozlar mikdorini asosiy axborot malumotiga ziyon yetkazmaydigan darajada optimallash juda muximdir
-sintaktik kurilishi murakkab bulgan jumlalarni sodda (uch turt suzdan iborat) gapga aylantirish,
-istimolchi dikkatini reklama mazmuniga jalb kilish, uni mustakil fikirlashga undashga chorlovchi surok shaklidagi jumlalardan foydalanish. (anik mazmunga ega bulmagan va uz urnida ishlatilmagan savollardan tashkari)
-reklamaning emotsianal tasirini kuchaytirish maksadida undov va undov-surok mazmunidagi gaplardan foydalanish,
-reklama beruvchi , tomonlarning bildirgan karama Karshi fikirlarini urganishi, ulardan uziga xulosa chikarishi lozim.
Umuman reklamdan tavar va xizmat turlari xam kuntrast-karama Karshi kurinishda berilishi Ushbu maxsulot va uning xususiyati esta saklanib kolishining eng muxim omilidir. Bundan tashkari ushanday karama-karshi fikrlar reklamada kiska ogzaki xolda replika Suz uyini kurinishida berilishi mumkin.
- dikkatni jalb kilish maksadida e’tirozni oldidan sezish usulidan xam foydalanish mumkin. Bunday etirozlar reklamalardan foydalanovchilarda xardoyim kuzatiladi.,
-reklama xabarnomasining mazmunini maxsulot yoki xizmatlarga berilgan sifatlardan ustun turishi lozim. Reklama strategiyasi anashunda bilinadi. Ana shundagina ayollarimiz kasmetik firmalar ularga nafakat krem turlarini tafsiya etadilar, balki ularga guzallik, yoshlik beguborlik xissiyotlarini takdim etadilar. Erkaklarimiz piva ishlab chikaruvchilar uz pivolarini sotish Bilan birga , ulavrga kungil xushlik dilkashlik oilarini takdim etayotkanliklariga ishonch xosil kiladilar,
- matnda kuchli mantikka ega bulgan ot va fe’l suzlaridan foydalanish,
- matn ritm iva muvozamatiga xam aloxida etibor karatish lozim. Tushuntirish bayoni sillik va ravon kechishi gaplar asosiy goyani umumlashtirish lozim.
- matnni orfografik va kunn tatsion xatoliklarga yul kuymasdan dikat Bilan ukib chikish. Kuyidagilardan kochish lozim,
- rakobatchilarning ismini tilga olgan xolda tugridan tugri solishtirish. Aks xolda rakobatchilar tankidchi tomonidan xaki tulangan reklmaga ega buladilar. Bu aks tasir va etirozi deb ataladi.
- Biz birinchi rakammiz tepadagi maktonchoklik bayonlar. Bu iste’molchi manfatiga xizmat kilmaydi.
- ergashgan gaplar sifetdasi vo‘a ravishdoshning matnda kup kullanilishi sifatdoshalarni shaxsiy formaga aylantirilgani ma’kul keladi.
- fellangan otlardan xam kochib oddiy usul felyordimida oddiy konstrukstyali gaplpr tuzish
-otlardan yoki olmoshlardansifailarni ajratib kursatish
-fel yordamidi ogzaki nutkka yakin bulgan fikir tuzish mumkun bulgan sharoitda matxullik nisbatidan foydalanish. Gapdan shaxsiy firmalardan sifatdoshning xozirgi zomon majxullik nisatlarida foydalanish,
-bitta kelishik firmasida yoki bita kumakchi yordamida bir-biriga tobe’ kilib kuyilgan otlar Bilan tuldirilgan (kuprok karatkich kelishidagi otalr byuilan tuldirish) jumllalar kupligi salbiy xodisadir. Bunday kamchiliklar otlashgan suzlarni fellashgan suzlarga utkazish okibatida yuuz beradi.
-uch kiska nutk chegarasidan chikib ketadigan sanat ukishlar. Ortik darajada berilgan ruyxatlar turi jumla tuzilishi xamjini kengaytirib yuuboradi bu uz navbatida gapning sintektik konstruksiyasini ogirlashtirib kulda natijada matn mazmuniga putir yetadi
- sintaktik jixatidan bir xil kurilgan jumlalar tuplanishi:
- f b strakt otlardan foydalanish:
- undov, kop nukta va tire kabi tanish belgilardan foydalanish:
- reklama kilinayotgan maxsullotni xaddan tashkari maktash, doimiy bir bir xil konundagi xujatlardan foydalanish sifatlarning xar doiy ortirma darajasinikullash ,
-tavar belgisini uslubini reklamaga kuchirish (golland pishlogi ) xind choyi tunika mixlari kabi
-maxiyati noanik tushinchalar juda eng yagona aloxida va x,k agarda reklama kilanoyotgan maxsulot xakikatan nozir bolsa eng Yangi suzlari bu urinda zarur emas. Maxsulot bozorni maxsulotni sotib olishga ishontirish uchun kafolat fikrlash jarayonlari xisiyot sotib oluvchi manfatlari Bilan kizikish balki uning uchun odatiy bulib kolgan til kurilishi Bilan xam kizikish zarur.
5. Reklama matnini tayorlashga oid umumiy tavsiyalar Reklama matnini tuzish istexotexnologiyasi.
1-boskich Reklama matnini yaratishgacha Ayni paytda kaysi axboratlar okimini odamlarni yoki potensial istemolchi Bilan kaysi joyni konsentratsiyalash maksadga muvofikligini taxlil kilish. Istemolchilar tomonidan uziga kulay kilishning kaysi kanallariniishga jalb kilishni tamirlash.
Taxlil kilingan reklama tarkatuvchiga nisbatan imkoniyati bor istemolchini kanday salbiy neytral ijobiy aniklash. Mazkur reklamada kanday asosiy 2.3 ijobiy kolindagi xolatlardan foydalanishni aniklash. Kanday asosty xisoblangan salbiy andazalarni tugrilash masalasini uylab kurish.
Imkoniyati mavjut bulgan iste’molchi reklama beruvchining kaysi jixatlaridan xayratlanish mumkunlagini tushunish. Iste’molchiga reklama xabarnomasining eng avvalo kanday jixatlari esda kolishini aniklash. Reklama xabarnomasida kancha mikdorda emotsional-xarakterdagi xususiyatlarbulishini xisoblab kurish reklamada emotsional xarakterdagi aloxida urgularning kompozitsion turi boshkacha kilib aytganda emotsional tuygularni kaysi urinlarda kanday joylashtirilishi masalasini xal kilish.
Reklama kompozitsion taxlashda istemolchi tabiga tasir kiluvchi omillar. Reklama berilishi davriylig, kabul kilib olish tezligi, reklama xabar nomasini yetkazuvchi ob’ekt urni tugri tanlangani masalalarini tekshirish.
2-boskich. Reklama matnini tuzish. Birinchi tavsiya-matnni yozishga shoshilmaslik. Tashki xodisalarni uziga kabul kilish va unga bulgan munosabatlar dastlab, shablonli inersiya xarakterida buladi. Bundan tashkari, shunday ruxiy tasir xam ma’lumki biror ishni amalga oshirib, deylik, matnni yozganimizdan keyin undan darhol voz kechish juda kiyin kechadi. Shuning uchun xam matin yozish ishtiyoki kuchayib borsa ruxiy xolatdan chikish uchun uzingizda paydo bulgan fikirni kichik bir varokda ifodalab, tezda uni uzokrok bir joyga tashlab kuying. Varokni vertikal xolatda teng yarimiga buling. Chap polonkasiga reklama xabar nomsining barcha bulinmalarini ung tarafiga xabarnoma xar bir bulimiga tegishli masalalar va riaktlarni yozib chiking.
Kuyidagilarni esta saklang,
Jadvallar yoki asosiy suzlarni esta saklash va yozib kuyish uning muallifiga daslabki topilgan yechimlarga kattik yopishib olish extimollardan saklab turadi:
-ayol reklama beruvchilar uzlariga xotirjam va akilli ona rolini, erkak reklama beruvchilar esa xotirjam uziga ishongan erkak rolini olish karak. Anashunda reklama xabar nomasi osoishta, istemolchiga nisbatan xurmat asosida tuziladi:
- agarda reklama xabarnomasi oldindan lunda kilib tuzilgan bulsa, engsiz bulgan kogozda ishlagan makul:
- ishning tez va barakali ketishi mazkur reklama xabarnomasiga tegishli bulgan barcha xabarlarni yodan bilish zarur.
Asosiy suzlarni kombinatsiyasi bilan reklama xabarnomasining 2-4 variantini yiging.
«material tayyorlash ishi yurishmayotganida » nima qilish lozim:
- biroz vaqtga mazkur ishni orqaga tashlang va unga biroz muddat o‘tib yana qayting:
- reklama xabarnomasi muallifi kabulkilib olish va aks etirish kanalini uzgartirng: masalan matn yurishmayabtimi masalani grafik tasir Bilan ychishga xarakat kiling yoki aksincha. Maskur xarakat shundan keyin ish tez ketadi degan emas xar xolda ishning sezirali darajada siljisiga yordam beradi:
- bamayli xotir xolatda matnni magnitafonda uzingiz ukib yozdiring
- irodangizni sinab kuring reklama xabarnomasi barcha bulimlari buyicha yechim variatlarni yozib chikishga uzingizni majbur kiling
- uzigizni psixofizyalogik xoll atingizni uzgartirishga xarakat kiling musika tiglag reklama borasidagi uzing yaxshi yechimini topgan boshka reklamalar tuplamini Yana bir bor karab chiking buyinni massaj kilib boshga kon kelishini kuchaytiring, jismoniy mashgulotlarni bajiring. Maksad yangi psixofizyalogik xolatga utish.
- oldingizda turgan vazifa xakida akilli bir odam Bilan suxbatlashing va maslaxat oling.
- uzingizni uzingiz muamo bulib turgan masalani yecha olishga ishontiring eng muximi manashu xarakatlardan kegin sizning xalatingiz reklama xabarnomasini ishlab chikuvchining shunga bulgan xolatidan fark kilsin.
3 boskich reklama xabarnomasining birinchi variantini tuzgandan kegin.
- reklamani birinchi varianti tuzilgandan kegin reklamist uzi kuyidagi savollarga javob izlashi lozim:
- jumla uzunligi kancha?
- tanlangan jumlalarda rtim mavjutmi?
- reklama axboroti potensial istemolchiga kanday ruxiy pazitsiya olishni tavsya kiladi?
- kaysi xakikiy yoki abstraktiv chunchalarni istemolchi uzi kabul kiladigan boshka chnchalarga almashtirish kerak.
Maxsulot moxiyati va uning shunday boshka maxsulotlardan ustunligi bir karashdayok sezilib turishi kerak.
Mahsulotning qanday ko‘rinishda ekanligini ko‘rsatish, uni magazinda tanish mumkin bo‘lsin.
Reklamada eng muhimi mahsulot va uning qo‘llanilishi eng muhim ekanligiga ishonish maqsadli bozor raqobot bozorida mahsulotning ajralib turadigan o‘ziga xos jihatiga fikrni jamlash. Reklama aynan reklama qilinadigan mahsulotni boshqalarning havasini keltiradigan bosh omil ekanligiga ishonch hosil qilinadi.
4-mavzu Reklama maxsulotlarida badiiy qiyofani shakllantirish
Reklama mahsulotlaridagi badiiy qiyofaning asosiy tavsifi uni harakatga keltiradigan g‘oya-rejasining tug‘ilishi, uning reklama tizimidan o‘rin olish va nihoyat iste’molchi idroki bilan bog‘liq jarayonlar tavsifi bilan to‘ldirilishi lozim. Mazkur bosqichlarning har biri muayyan vaqtda amalga oshadi. Bu bosqichlar orasida reklama mutaxassisi g‘oya-rejasi va uning sifati ko‘p jihatdan asarning istiqbol taqdirini belgilab beradi. Reklama mahsulotlaridagi badiiylik o‘zida voqelikning ichki va tashqi, yakka va umumiy tomonlarini singdirgan bo‘ladi. Badiiy reja-g‘oya muallif miyasida avval boshdanoq mavhum tushuncha tarzida emas, balki jonli taassurotlar, voqea-hodisalar bilan bog‘liq holda vujudga keladi. Fikr-muddaoni amalga oshirish g‘oya-rejaning o‘zidanoq boshlanadi.
Reklama mahsulotlaridagi badiiylik shaxsiy his-tuyg‘ulari bilan sug‘orilgan taqdirdagina uni reklama bilan o‘zaro aloqani davom ettirishga undaydi. Reklama mahsulotida inson kechinmalari va tuyg‘ulari aksi sifatida ruhiy holat badiiy ijodning asosiy belgisidir.
Badiiy tasavvurda rejalangan qiyofalar doimo reklama beruvchining estetik orzusiga, uning go‘zallik va mukammallik haqidagi o‘y-fikrlariga mutanosib bo‘ladi. Badiiy ijod jarayonida tasavvur kelajakni orzu-umidlar orqali oldindan payqash vazifasini ado etadi. Badiiy tasavvur tarkibida insonning orzu-umidlari, intilishlari va ehtiyojlari mavjud bo‘ladi. Shu bois tasavvur ijod uchun rag‘batlantiruvchi, birlashtiruvchi kuch bo‘lib xizmat qiladi.
San’atda voqelik badiiy to‘qimasiz, to‘qima esa voqeiy hodisalarsiz aks etmaydi. Voqelik xayol-tasavvur hosil qiladi. Bu xayol-tasavvurlarga o‘y-xayol nafasi «jon» kiritadi. Puxta o‘ylangan, oylab, yillab miyada qiyomiga yetgan tasavvurlar mahsulining ma’nodorligini kuchaytiradi. San’atkor tasavvur yordamida ongidagi hayot tafsilotlarini, qahramon xulq-atvori ikir-chikirlarini, uning tashqi ko‘rinishini va boshqa xususiyatlarini qayta tiklab olishi mumkin.
Shuningdek, shaxsning ruhiy olamiga ta’sir etish, uni badiiy-nafosatli jihatdan yuksak pog‘onalarga olib chiqish nafosatli idrokning asosiy muammolaridan hisoblanadi. Mazkur muammo esa o‘z navbatida insonning voqelikka xissiy-aqliy munosabati hamda uning nafosatli tarzda idrok etish qobiliyatiga, asar qahramonlarining kechinmalarini xis qilish layoqatiga hamda ularni ongli tarzda mushohada etish madaniyatiga ega bo‘lmog‘i lozim. Shuningdek, badiiy idrokning mazmuniga daxldor bo‘lgan badiiy qadriyatlar yaratish jarayoniga zamonaviy-tarixiy bosqichlardan kelib chiqqan holda nafosatli nazariyalar asosida munosabat bildirmoq maqsadga muvofiq sanaladi. Negaki, badiiy asar millat ravnaqi uchun qanday hissa qo‘shadi, u millat badiiy tafakkurini o‘stirishda qanday ahamiyat kasb etishini to‘g‘ri anglamoq uchun ham nafosatli nazariyalarga murojaat etish o‘rinli bo‘ladi. Vaholangki, ana shu jihatlarga ko‘ra badiiy idrok insonning hayotga nisbatan bo‘lgan qiziqishini doimo kuchaytirib boradi va o‘zi ham shu asosda rivojlanadi.
|
| |
