56
Tabiatni muhofaza qilish milliy jamgʻarmasi
hisobiga tushadigan
daromad mahalliy jamgʻarmalar daromadlarining 25 foizi, korxonalarda
ishtirok etishdan tushgan daromad, koʻngilli hissalar va noshirlik faoliyati
daromadidan iborat. Soʻngi yillarda sohadagi islohotlar natijasida,
atrof-
muhit inspektorlarining harakati natijasida solingan va undirilgan atrof-
muhitga zarar yetkazganlik uchun jarima va daʼvo mablagʻlaridan 50 foizni
oladi. Amalda mahalliy jamgʻarmalardan oʻtkazmalar Tabiatni muhofaza
qilish milliy jamgʻarmasining jami mablagʻini tashkil qiladi.
Shuningdek, xalqaro ekologik jamgʻarmalarning ham mavqeyi juda
yuqoridir. Global ekologik fond (GEF) global iqlim oʻzgarishi, biologik
xilma-xillikni saqlash, xalqaro suvlarni muhofaza qilish va
ozon qatlamini
himoya
qilish sohasidagi
ekologik
muammolarni
hal qilishni
moliyalashtiradigan eng yirik tuzilmadir. Jamgʻarma global ahamiyatga ega
boʻlgan ekologiyaning tarkibiy qismlari atmosfera, okean va dengizlar, koʻl
va daryolarning, biologik xilma-xillik va global
ifloslanishiga qarshi
kurashish va ularni muhofaza qilish tadbirlarini amalga oshirish uchun
yetarli resurslarga ega boʻlmagan mamlakatlarga mablagʻlar ajratadi.
GEF hukumatlararo tuzilma sifatida yaratilgan va faoliyat yuritadi.
Loyihalarni tayyorlash, amalga oshirish va boshqarish uchun javobgarlik
uchta xalqaro tashkilotlarga yuklatilgan. Jahon banki, Birlashgan millatlar
tashkilotining Taraqqiyot dasturi, Birlashgan millatlar tashkilotining Atrof-
muhit dasturi shular jumlasidandir. Toʻrt sohada qoʻshimcha xarajatlarni
moliyalashtirishga yordam beradigan resurslar mavjud: iqlim oʻzgarishining
oldini olish uchun issiqxona gazlarini kamaytirish, biologik xilma-xillikni
saqlash, xalqaro suvlarni va ozon qatlamini himoya qilish. Ushbu
mablagʻlar
tadqiqot, texnik yordam, loyihalarni tayyorlash va kapital
qoʻyish bilan bogʻliq xarajatlarni qoplaydi. Global ekologik fond (GEF)
mustaqil moliyaviy tashkilot boʻlib, BMTning Taraqqiyot dasturi, Atrof-
muhit dasturlari hamda jahon banki tomonidan amalga oshiriladi.
Jamgʻarmaning loyihalarini ekologik jihatdan
jozibador qilish uchun
qoʻshimcha xarajatlarini moliyalashtirish uchun mablagʻ ajratadi. Tashkilot
1991-yilda tashkil etilgan boʻlib, atrof muhit holati yaxshilashga qaratilgan
loyihalarning moliyalashtirishning eng yirik manbai hisoblanadi.
Shuningdek, atrof-muhit muhofazasi sohasida xususiy sektor
bilan
hamkorlikda 181 mamlakat hukumatlarini birlashtiradi.
Butunjahon yovvoyi tabiatni asrash fondi (WWF) shtab kvartirasi
Shvetsariyada joylashgan va beshta qitʼada milliy tashkilotlarga ega boʻlgan
tabiatni muhofaza qilish boʻyicha xalqaro tashkilotdir. Butunjahon yovvoyi
tabiatni asrash fondi ekologik muammolar va Yerdagi hayot uchun muhim
57
boʻlgan atrof-muhit muhofazasi muammolarini oʻrganish bilan
shugʻullanadi. WWF ning maqsadi atrof-muhit uchun xavf-xatarlar
toʻgʻrisida xabardorlikni oshirish, shuningdek butun dunyo boʻylab yovvoyi
tabiatni saqlash uchun maksimal darajada maʼnaviy va moliyaviy
yordamni tashkil etish va bu yordamni ilmiy asoslab berilgan ustuvorliklar
asosida harakatga aylantirishdir. Rivojlanayotgan yoxud zarur moliyaviy
resurslar yetarli boʻlmagan mamlakatlarga global muammolarni hal etish
uchun yordam tariqasida beriladi.
