“PEDAGOGIK MAHORAT” ilmiy-nazariy va metodik jurnal. 2023, № 11
77
sifatida anglaydigan, ijtimoiy faol, boshqa odamlarning fikrini hurmat qiladigan, konstruktiv muloqot
o‘tkaza oladigan, o‘zaro tushunishga va muvaffaqiyatli muloqot qila oladigan shaxsiy fazilatlarga ega
yoshlarni tarbiyalashdan iborat.
Bundan kelib chiqib, ta’lim muassasalari oldida zamonaviy jamiyat fuqarosini, eng avvalo, o‘ziga
xosligi, o‘zini-o‘zi takomillashtirish, o‘z-o‘zini rivojlantirish va o‘z-o‘zini bilishi bilan ajralib turadigan
ijodkor shaxs sifatida tarbiyalash vazifasi turibdi. Demak, talaba shaxsini rivojlantirish asosida o‘qitish
metodikasini takomillashtirish zarurati tug‘iladi.
Bugungi kunda pedagogik o‘qitishning eng maqbul va samarali usuli ham o‘quvchilarning shaxsiy
fazilatlarini rivojlantirishga, ham talabalarning ishtiyoqini oshirishga qaratilgan birgalikda ijod qilish
pedagogikasi bo‘lib, natijada dars samaradorligida o‘z ifodasini topmoqda. Shunga asoslanib, savol sinfda
o'qituvchi va o'quvchi o'rtasida hamkorlikda ijod qilish jarayonini tashkil etish dolzarbdir.
1-rasm: Birgalikda ijod qilish jarayoni sxemasi
Psixologik-pedagogik adabiyotlarda ijodkorlik, hamkorlik, birgalikda ijod qilish kabi atamalarga
alohida e’tibor beriladi. Ijodkorlik birgalikda ijod qilish jarayonida rivojlanishi mumkin. Talaba mustaqil
ravishda o'zi uchun yangi g'oyalarni o'ylab topishi mumkin, ammo birgalikda ijod qilish unga yanada
kengroq ochilishiga yordam beradi. Uning qarashlari o'qituvchi bilan birgalikdagi faoliyatida tanlagan
savollar, harakat yo'nalishlari yordamida yanada kengayadi. Birgalikda ijod qilish jarayonida hamkorlikka
asoslangan ijodkorlik ijodkorlikning yangi bosqichiga chiqadi.
G. A. Zasobina va V. S. Muhammed pedagogik ijod doimo birgalikdagi ijoddir, deb hisoblaydilar
“Pedagogik ijodning o`ziga xos xususiyati shundaki, u doimo birgalikda ijod qiladi. Bu butun pedagoglar
jamoasi va har birining ijodi bilan chambarchas bog'liq talaba” [1].
Psixologik va pedagogik adabiyotlarni tahlil qilish hozirgacha Pedagogikada birgalikda yaratish turli
talqinlarga ega ba'zi olimlar (V.I. Andreev [2], S.Yu. Stepanov [3,4], V.A. Slastenin [5]) o'z ta'riflarida
birgalikda ijod qilishni o'qituvchi va shogirdning do'st bo'lib, bitmas-tuganmas manba bo'lgan munosabatlari
sifatida aks ettiradilar.
Boshqa olimlar (V.I.Zagvyazinskiy [6]) birgalikda yaratish o’zaro ta’sirning o’ziga xos shakli –
hamkorlikka asoslangan pedagogik ijodning almashtirib bo’lmaydigan xususiyati, tamoyili, deb
hisoblaydilar.
Keyingi ishda birgalikda yaratishning ishchi ta'rifi taqdim etilgan ta'riflarning kombinatsiyasi bo'ladi.
Birgalikda yaratish deganda biz o'qituvchi va talabalar o'rtasidagi o'zaro ta'sirning faol va ijodiy tabiatiga
asoslangan qo'shma ijodiy faoliyat shaklini tushunamiz, unda o'quvchilar o'zlarining ijodiy g'oyalarini
amalga oshiradilar, mustaqillikni namoyon qiladilar va muammolarni hal qiladilar, yangi ma'lumotlar
o’rganadi [7].
