M artikova, M. Tursunova boshlang‘ich sinf o‘quv mashg‘ulotlariga interfaol usullar tatbiqi andijon 2012

Download 236,88 Kb.
bet	26/71
Sana	13.02.2024
Hajmi	236,88 Kb.
	#155384

1 ... 22 23 24 25 26 27 28 29 ... 71

Bog'liq
M. artikova, M. Tursunova-fayllar.org

IV. Darsning metodlari: Aqliy hujum, “Qizil va yashil kartochkalar bilan ishlash” metodi.

V. Darsning shakli: Suhbat-ma’ruza.

VI. Dars usuli: Savol-javob, tayyor yozma materiallar va ko’rgazmalar usulida.

VII. Darsda qo’llaniladigan vositalar: Qo’riqxonada muhofaza qilinadigan hayvonlar,
qushlar, o’simliklarning rasmlari, “O’zbekiston Qizil kitobi” va hokazo.

VIII. Darsning borishi:
1. Tashkiliy qism: salomlashish, navbatchini tinglash, yangiliklar haqida suhbatlashish.
2. O’tilgan mavzuni takrorlash. O’tilgan mavzu: Foydali qazilmalarni muhofaza qilish.
Takrorlash yuzasidan savollar:
1. Xalq xo’jaligida eng ko’p ishlatiladigan metall qaysi?
2. Temir qanday xossalarga ega?
3. Misning xalq xo’jaligidagi o’rni qanday?
4. Mis rudasi qayerda qazib olinadi?

IX. Yangi mavzu bayoni.
Aqliy hujum: “O’zbekiston Qizil kitobi” ga kiritilgan hayvon va o’simliklarni bilasizmi?

X. Darslik bilan ishlash.

Qo’riqxonalar

8

Qo’riqxonalar katta yer maydonidan iborat bo’lib, ular hududidagi barcha o’simlik va

hayvon turlari muhofaza qilinadi. Noyob o’simlik hamda hayvon turlarining soni ko’paytiriladi. Bu
yerda jonsiz tabiatni asl holida saqlashga harakat qilinadi.
Siz tanishgan barcha tabiiy geografik zonalarda qo’riqxonalar bor. O’zbekiston
qo’riqxonalarida buxoro bug’usi, jayron, sayg’oq, kulrang echkemar, kapcha ilon va boshqa
hayvonlar muhofaza qilinadi.
O’zbekistonda 9 ta qo’riqxona mavjud. Bular “Zomin tog’-archa”, “Chotqol tog’-o’rmon”,
“Surxon”, “Qizilqum to’qay-cho’l”, “Baday to’qay”, “Nurota tog’-yong’oqzor”, “Zarafshon-
to’qay”, “Hisor tog’-archa”, “Kitob” geologik qo’riqxonalardir. Ular har xil tabiiy geografik
zonalarda joylashgan.
Qo’riqxonalarda turli xil ilmiy ishlar olib boriladi. Olimlar tabiat qonunlarini, o’simliklar
bilan hayvonlarning hayotini o’rganadilar. O’simliklar va hayvonlar sonini ko’paytirish uchun eng
yaxshi sharoitlarni ishlab chiqadilar. Hayvonlar ancha ko’payib qolgan joylarda ularni bemalol
yashay oladigan boshqa joyga ko’chiradilar. Chotqol qo’riqxonasi O’zbekistondagi yagona biosfera
qo’riqxonadir.
Bu qo’riqxona Toshkent yaqinidagi tog’larda joylashgan. Bu yerning o’simlik va hayvonot
dunyosi boy hamda turli-tuman. Tog’ yonbag’irlarini yashil archa qoplagan. Bu yerda besh yuz
yoshga kirgan daraxtlar ko’p, hatto ming yoshli daraxtlar ham bor. Daryo-soy o’zanlari bo’yida
yovvoyi olma, tog’olcha, do’lana, pista, yong’oq, o’rik o’sadi.
Tog’larning yonbag’irlarida noyob daraxt-shamshod yoki kavkaz temir daraxtini ko’rish
mumkin.
Qo’riqxonada qo’ng’ir ayiq va to’ng’iz singari xilma-xil yirik hayvonlar, sariq boshli kichik
qushcha-besh grammcha keladigan korolyok ( chittaklar oilasiga mansub qush) va boshqa shu
singari mayda jonivorlar yashaydi.
Chotqol qo’riqxonasida noyob hayvonlar-qoplon, ko’k sug’ur, qizil bo’ri, turkiston
silovsini, jayra uchraydi.
8
Grigoryans A.G. va boshqalar. Tabiatshunoslik: Umumta’lim maktablarining 4-sinfi uchun darslik

(Mual.: A.G.Grigoryans, Ye.M.Belskaya, Sh.M.Mirzahmatova.) – T.: Cho’lpon nomidagi nashriyot

matbaa ijodiy uyi, 2009. 79-81 betlar.

Qora tasqara, qora kalxat, burgut singari yirtqich qushlar qo’riqxonada muhofaza qilinadi.

Bu qushlar va hayvonlarning hammasi “ O’zbekiston Qizil kitobi” ga kiritilgan. Qo’riqxonaning
tog’ daryolarida turli xil baliqlar-qora baliq, turkiston laqqasi yashaydi. Qish boshlanishi bilan
qo’riqxona hodimlarining tashvishi ko’payadi. Bu joylarda-tog’larda qish sovuq bo’ladi, qor ko’p
yog’adi. Shuning uchun qo’riqxona hodimlari kuzdan boshlab hayvonlarga oziq ( don, pichan)
g’amlab qo’yadilar.
Olimlar qadam yetmaydigan joylardagi hayvonlarni vertolyotdan turib kuzatishadi,
vertolyotda oziq solingan qoplar “qorda qamalib qolgan” hayvonlarga tashlanadi. Kasal hayvonlarni
qo’riqxonada davolashadi.
Qo’riqxonadagi ayrim hayvonlar odamlarga shunchalik o’rganib qoladiki, ular hatto
qo’ldan ham oziq yeydi.

Download 236,88 Kb.

1 ... 22 23 24 25 26 27 28 29 ... 71

Download 236,88 Kb.