|
Mavzu: Kirish. Tabiatni o'rganishda fizikaning o'rni va uning boshqa fanlar taraqqiyotidagi ahamiyati. Reja
|
| bet | 76/197 | | Sana | 01.02.2024 | | Hajmi | 8,06 Mb. | | #149719 |
Bog'liq Fizikadan maruza matniNazorat uchun savollar:
Kondensatorning elektr sig‘imi ta’rifini va o‘lchov birliklarini ayting.
Kondensatorlarni ketma-ket ulaganda ularda qanday kattalik umumiy bo‘ladi va natijaviy sig‘im qaysi formula orqali hisoblanadi?
Kondensatorlarni parallel ulaganda ularda qanday kattalik umumiy bo‘ladi va natijaviy sig‘im qaysi formula orqali hisoblanadi?
Elektrolitik kondensatorni zanjirga ulaganda nima uchun qutbiyligini hisobga olish kerak?
MAVZU: O‘tkazgichlarning solishtirma qarshiligini aniqlash.
Laboratoriya ishi №
Ishning maqsadi: O‘tkazgichlarning solishtirma qarshiligini aniqlashni o‘rganish.
Asbob va jihozlar: laboratoriya universal ta’minlash manbayi, ampermetr, voltmetr, reostat, turli qarshilikli simlar to‘plami va ulash simlari.
Tok manbayi
|
Ampermetr
|
Voltmetr
|
|
|
|
Reostat
|
Turli qarshilikli simlar to‘plami
|
Ulash simlari
|
|
|
|
Dars boshida zanjirning bir va to‘liq qismi uchun Om qonunining qo‘llanilishi to‘g‘risida tushuncha beriladi. O‘quvchi qisqacha nazariy ma’lumot olgach, tajriba qurilmaisi yig‘iladi. Shuningdek, ampermetr va voltmetrning zanjirga ulanishida xavfsizlik texnikasi qoidalariga rioya qilish zarurligi eslatib o‘tiladi. Tajriba natija va xulosalarini daftarga ko‘chirish ta’kidlab o‘tiladi.
Ishning nazariy asosi:
O‘tkazgichning qarshiligi uning qanday moddadan tayyorlanganligiga va geometrik o‘lchamlariga (uzunligi va ko‘ndalang kesim yuziga) bog‘liq. Shuningdek, o‘tkazgichning qarshiligi uni o‘rab turgan muhitning temperaturasiga bog‘liq bo‘ladi. Ko‘ndalang kesim yuzi S, uzunligi l bo‘lgan o‘tkazgichning qarshiligini hisoblash formulasi quyidagicha ifodalanadi:
(1)
qarshilikni hisoblashning bu ifodasi faqat to‘g‘ri geometrik shaklga ega bo‘lgan o‘tkazgichlar uchun o‘rinli. (1) ifodadan ko‘rinadiki, o‘tkazgich qarshiligi uning uzunligiga to‘g‘ri va ko‘ndalang kesimining yuziga esa teskari proporsional. Ifodadagi proporsionallik koeffitsiyenti – o‘tkazgich moddasining turiga va uni o‘rab turgan muhit temperaturasiga bog‘liq kattalik bo‘lib, unga o‘tkazgichning solishtirma qarshiligi deyiladi. SI sistemasida ning birligi qilib []=Omm deb qabul qilingan.Diametri dbo‘lgan slindrsimon shakldagi o‘tkazgichning ko‘ndalang kesim yuzi ifoda orqali hisoblanishini hamda Om qonuniga ko‘ra o‘tkazgichning qarshiligi ekanligini e’tiborga olib, (1) ifodani solishtirma qarshilik uchun quyidagicha yozamiz: (2)
|
| |
