• Ijtimoiy-psixologik adaptatsiya
  • Rol sohasidagi adaptatsiya.
  • Mavzu: Tashkilotda xodimlar adaptatsiyasi. Mehnat boshqaruvi va shaxslararo munosabatlari




    Download 308,01 Kb.
    Pdf ko'rish
    bet2/11
    Sana11.12.2023
    Hajmi308,01 Kb.
    #115963
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
    Bog'liq
    9-mavzu (1)

    Kasbga moslashish. Adaptatsiyaning kasb bilan bog„liq jihati xodimdan 
    bajariladigan ishga qo‟yiladigan talablarni o‟zlashtirishni taqozo qiladi. Bu xil 
    moslashuvda ob‟yektiv va sub‟yektiv omillar mavjud bulib, kasbiy adaptatsiyaning 
    ob‟yektiv omillari sifatida xodimning ma‟lumoti, malakasi va tajribasini sanab 
    o‟tish mumkin. Sub‟yektiv omillar qatoriga esa xodimning kasbga bo‟lgan 
    munosabati, yangi ish joyidan kutayotgan niyati va umidi kirishi mumkin. 
    Mehnat adaptatsiyasining psixofiziologik jixatiga korxonadagi mehnat 
    sharoitining psixofiziologik va tibbiy-gigiyenik tomoni kiradi. Adaptatsiyaning 
    ushbu turini ifodalovchi asosiy ko‟rsatkich sifatida xodimning toliqish darajasini 
    olish mumkin. 
    Xodim o‟zini holatini, ish sharoiti va bajarayotgan mehnati og‟irligini baholashi 
    ushbu adaptatsiya turining sub‟yektiv tomonlaridir. 
    Ijtimoiy-psixologik adaptatsiya deganda xodimning mehnat jamoasidagi 
    mavjud munosabat tizimiga moslashishi, jamoaga xos bo‟lgan norma va qoidalar 
    hamda unga guruh tomonidan belgilangan rolni va mavqeni qabul qilish jarayoniga 
    aytiladi. Bunday moslashuvning muvaffaqiyatli utishi xodimning xarakter 
    xislatlariga, uning muloqotga moyilligiga, xayotiy tajribasi va dunyoqarashining 
    yangi sharoitga mos kelishiga bog„liq. Guruhning ahilligi, uning madaniyat 
    darajasi bu xildagi adaptatsiya jarayoninig muvaffaqiyatli o‟tishi garovidir. 
    Rol sohasidagi adaptatsiya. Xodimning jamoaga a‟zo bo„lishi tashkilotning 
    vazifa va maqsadidan kelib chiquvchi rolni qabul qilish bilan ifodalanadi. Xodim 
    undan nima kutishayotgani va bu kutuvga taalluqli xatti-harakatlarni amalga 
    oshirishi juda muhim. Masalan, biron kishini rahbarlikka tayinlashar ekan, yangi 
    rahbardan jamoa demokratik yoki avtokrat boshqaruv uslubini kutishi mumkin. Bu 
    kutuvlarga mos kelish yoki kelmaslik darajasi ko„p jixatdan yangi rahbar va 
    xodimlar o„rtasidagi munosabatlarni belgilab beradi. 
    Xatto xodimlar beixtiyor yangi kelgan rahbarni eskisi bilan taqqoslab unga 
    tavsif berishga ham moyil bo„lishadi. Shuning uchun xodim uchun adaptatsiya 
    sharoitini yaratish mavjud rolga bo‟lgan talablarni aniq ishlab chiqish va ijrosini 
    ta‟minlash maqsadidagi tadbirlarni uyushtirish bilan belgilanadi. Bu fikr ayniqsa 
    boshqaruv lavozimiga yangi kelayotgan rahbarlar uchun juda o‟rinlidir. Odatda 
    yangi lavozimni taklif etishar ekan «Bir o‟ylab ko‟ring» deb xayrlashishadi. 
    Taklifni qabul qilgan kimsaning «o‟ylash» jarayonini esa yangi rolga o‟zini 
    chamalash deb atash mumkin. Agar kimsa rolni qabul qila olishiga ko‟zi etsa 
    taklifga rozi bo‟ladi, agar ikkilanishga olib kelsa o‟zi bilan ushbu rol orasida katta 
    farqni sezgan bo‟ladi. Shuning uchun yangi lavozimga moslashishning sifatli 
    o‟tishi qator tadbirlarni talab qiladi. Bu sohadagi birlamchi vazifa - ushbu rolga 
    qo‟yiladigan talablarni aniqlab olishdir. Bu jarayon qanchalik puxta o‟tsa rolni 


    qabul qilish shunchalik oson kechishi mumkin. 
    Keyingi bosqich rolni qabul qilish deb ataladi. Bunda inson yangi xatti-
    harakatlarni o‟zida shakllantira boshlaydi. Bu jarayon inson tomonidan nafaqat 
    xizmat yo‟zasidan, balki shaxsiy munosabatlar tizmimidagi talab va xususiyatlarni 
    ham o‟zlashtirish davridir. 
    Navbatdagi bosqich esa qabul qilingan rolni ijro etish deb ataladi va bu holat 
    o‟zining ikki tomoniga ega: rolni ijro etuvchi shaxs xulqining atrofdagilar 
    tomonidan baholanishi. Odatda bunday baholashda xodimni ham atrofdagilar, ham 
    uning o‟zi baholashi tarzida amalga oshadi. Bu ikki baholash ko‟rsatkichning 
    o‟zaro mos kelishi juda muhimdir. Shunday moslikka uzok davom etuvchi ichki 
    mehnat asosida erishiladi. Ushbu ko‟rsatkichlar mosligini ta‟minlovchi asosiy 
    tadbirlardan biri xodimga uning xatti-harakatlari haqida qayta aloqa berib turishdir. 
    Qayta aloqa natijasida olingan ma‟lumotlar asosida inson o‟z xatti- harkatlariga 
    o‟zgartirish kiritadi va rolga muvofiq kelish uchun o‟z ustida ishlay boshlaydi. Shu 
    maqsadda ba‟zi korxonalarda xodimlar bilan ishlovchi maxsus mutaxassislar 
    tomonidan tashkil etiluvchi trening mashg„ulotlari juda o‟rinlidir. Guruhiy tarzda 
    tashkil etilgan bu mashg„ulotlarda ishtirokchilar u yoki bu rolni xizmat talablariga 
    yaqinlashtirilgan vaziyatda ijro etadilar va atrofdagilardan o‟z xatti-harakatlari 
    borasida «baho» oladilar. Bu tadbir natijasida inson o‟z xulqini namunaga moslash 
    imkoniyati tug‟iladi. Aniq reja va malakali mutaxasislar yordamida tashkil etilgan 
    bunday tadbir xodimning yangi rolni qabul qilishi va real sharoitda samarali ijro 
    etishi uchun asos yaratadi. 

    Download 308,01 Kb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




    Download 308,01 Kb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Mavzu: Tashkilotda xodimlar adaptatsiyasi. Mehnat boshqaruvi va shaxslararo munosabatlari

    Download 308,01 Kb.
    Pdf ko'rish