Mavzu: Tashkilotda xodimlar adaptatsiyasi. Mehnat boshqaruvi va shaxslararo munosabatlari

Download 308,01 Kb. Pdf ko'rish
bet	8/11
Sana	11.12.2023
Hajmi	308,01 Kb.
	#115963

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Bog'liq
9-mavzu (1)

Rahbarlarni o’qitish uslublari

Ta’lim uslublarini taqqoslash. Hozirga kelib, tashkilotda o‟tkaziladigan ta‟lim
tadbirlarining quyidagi asosiy uslublari farqlanadi:
Keyslar
Muammoli vaziyatlar muhokamasi
Rolli o‟yinlar
Psixologik trening
Xizmat mavzulari yuzasidan o‟yinlar
Rejalashtirilgan ta‟lim
O‟quv filmi Televidenie orqali ma‟ruza
Ma‟ruza

Sanab o‟tilgan ta‟lim uslublari samarasi ekspertlar yordamida quyidagi
ko‟rsatkichlar bo‟yicha baholab chiqilgan:

o‟zlashtirilgan bilimlar;

muammoga yondoshuvning o‟zgarishi;

muammoni yechish mahorati;

muloqot mahoratining o‟sishi;

masalani hamkorlikda hal etish sifati;

bilimning uzoq muddat saqlanishi.
Aniqlanishicha, ta‟lim uslublari sanab o‟tilgan ko‟rsatkichlarning ayrimlari
bo‟yicha o‟zining ta‟sirchan kuchini namoyon etarkan. Masalan, masala yechimiga
yondoshuvni o‟zgartirish uchun psixologik trening qo‟l kelsa, hamkorlikda ishlash
malakalari muhokama uslubida samaraliroq shakllanar ekan.
Rahbarlarni o’qitish uslublari. Yuqorida ta‟kidlab o‟tilgan ta‟lim uslublari
boshqaruv kadrlarini qayta tayyorlash, ularning malakasini oshirish sohasida
qo‟llanar ekan, oldinda turgan vazifa va mehnat sohalarini hisobga olgan holda u
yoki bu uslubni qo‟llash o‟rinlidir. Keys uslubi muammoli vaziyatlarni yaxshi
tushunishga, masalani har tomonlama va o‟rinli tahlil etishga, muammo haqida
ma‟lumot to‟plashga o‟rgatadi. Keyslarni qo‟llashdagi asosiy masala shaxsning
yangi bilimga ega bo‟lishi va uning aqliy sohasini faollashtirishdir. Psixologik
mazmun kasb etuvchi boshqa uslublar esa ta‟lim jarayoniga o‟quvchining hissiy-
irodaviy va hatti-harakatlari sohasini jalb etadi. SHuning uchun, u yoki bu ta‟lim
uslubini qo‟llash avvalambor, o‟quvchi shaxsining qay yo‟nalishda o‟zgarishini
dolzarb deb hisoblashimizga bog‟liq.
Rahbar xodimlarni o‟qitishdagi e‟tibor qaratiladigan ikkinchi jihat – qaysi
bo‟g‟in rahbarlarini o‟qitish masalasidir. Ma‟lumki, boshqaruvda uch bo‟g‟in
farqlanadi – yuqori, o‟rta va quyi bo‟g‟in rahbarlari. Eslatib o‟tilgan har bir bo‟g‟in
rahbari bajarishi lozim bo‟lgan vazifalar uning shaxsiga, xodimlar bilan ishni
tashkil etishga ma‟lum talablarni qo‟yadi. Xususan, rahbar qanchalik yuqori

pog‟onaga ko‟tarilar ekan, undan tashkilotchilik mahorati ko‟proq talab etiladi.
Quyi bo‟g‟in rahbarlarida esa kasbiy mahorat, xodimlarni kasbga o‟rgatish
qobiliyati rivojlangan bo‟lishi kerak. SHu munosabat bilan yuqori bo‟g‟in
rahbarlarida rasmiy munosabatlar tizimidagi takomillashgan ko‟nikmalar bilan
birga, norasmiy munosabatlar tizimiga ta‟sir etish va xodimlarni o‟z ketidan
yetaklovchi liderlik xislatlari ham namoyon bo‟lishi lozim. Bu borada tashkilot
miqyosida psixologik mazmunga ega bo‟lgan ta‟lim uslublari va liderlik
xislatlarini takomillashtirishga qaratilgan dasturlar joriy etilishi maqsadga muvofiq
deb hisoblanadi.
Rahbarlik lavozimlariga zahiralar yaratish, rahbar o‟rinlariga nomzodlarni
tayyorlash ham tashkilot oldidagi dolzarb masaladir. Sanab o‟tilgan hamma
vazifalar tashkilot miqyosida uzluksiz ta‟lim jarayonini tashkil etish zaruratini
qo‟yadi. Kasbiy mahoratni shakllantirish, jamoadagi psixologik muhitni
barqarorlashtirish, rahbarlarning boshqaruv malakalarini rivojlantirish – bularning
hammasi tashkilot mikyosidagi muhim ta‟lim yo‟nalishlaridir.
Rahbarlik mahoratini shakllantirishda ayniqsa psixologik trening uslubi alohida
o‟rin egallaydi. Trening mashg‟ulotlarida xizmat yuzasidan yuzaga keluvchi turli
muammoli vaziyatlarni sun‟iy tarzda yaratish va ushbu vaziyatlarda samarali
harakat qilish uslublariga o‟rgatish imkoniyati yuzaga keladi. Masalan, tashkilot
miqyosida uchrashi mumkin bo‟lgan rahbar va xodim munosabatlaridagi biron
muammoli vaziyat tahlil mavzusiga aylanishi mumkin. Trening mashg‟ulotlari
doirasidagi imkoniyatlardan yana biri – muhokama qilinayotgan muammlolarni hal
etish jarayonini videotasvirga tushirish va masala yechimini guruh bilan birgalikda
izlashdan iboratdir. Videotasvir uslubini qo‟llash trening ishtirokchilarining
muammoli vaziyatdagi harakatlarini qayta va qayta ko‟rish imkonini beradi.
Tasvirga
tushirilgan
holatni
vaqtincha
to‟xtatish
(pauza)
hisobiga
ishtirokchilarning izohlarini yig‟ish va maqbul yechim variatini tanlab olish
imkoniyati tug‟iladi. Videotrening kabi interfaol ta‟lim uslubi nafaqat muammoli
vaziyatlarda maqbul harakatlarni shakllantirish, balki ishtirokchilarda o‟z-o‟ziga
ishonchning oshishi kabi ijobiy ta‟sirga ham ega. Interfaol uslublarni qo‟llash va
bunda texnik vositalardan foydalanish zarur malakalarni qisqa fursat davomida
rivojlantirish imkonini beradi.

Download 308,01 Kb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Download 308,01 Kb.

Pdf ko'rish