Detallarning o’lchamlari, shakliy ko’rinish va elementlari




Download 8,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet59/83
Sana25.11.2023
Hajmi8,84 Mb.
#105189
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   83
8.5. Detallarning o’lchamlari, shakliy ko’rinish va elementlari 
Detallarning o’lchamlari ularni yasash texnologiyasi oson va arzon 
bo’lishini, shuningdek, mazkur o’lchamlarni nazorat qilishning qulayligini 
ta'minlaydigan qilib GOST 2.307-68 ga muvofiq qo’yiladi. Detallarning 
o’lchamlari tutashtiriluvchi va erkin, ya'ni tutashtirilmaydigan bo’lib, ular baza deb 
ataluvchi yuzalardan, chiziqlardan yoki nuqtalardan boshlab qo’yiladi. Bu bazalar 
konstruktiv va texnologik bazalarga bo’linadi. Odatda, buyumlarda detallarning 
ishlov berilgan yondosh yuzalari biriktiriladi. Detallarning buyumdagi vaziyatlarini 
aniqlovchi bunday yuzalar va chiziqlar yoki nuqtalar to’plami konstruktiv baza deb 
ataladi. Konstruktiv bazalar qilib: detallarning birikmadagi o’rnatish, yo’naltirish 
va yon-torets tekisliklari; uning simmetriya o’qi, teshiklarning o’qi va biror 
qirrasining o’zaro perpendikulyar bo’lgan ikki chizig’i yoki aylanuvchi 
detallarning markazi olinadi. Bir detalda bir necha konstruktiv bazalar, uning 
ishlov beriladigan tutash yuzalarining o’zaro joylashishini aniqlovchi o’lchamlari 
qaysi konstruktiv baza bilan bog’liq bo’lsa, o’sha konstruktiv bazadan beriladi 
(8.16-rasm). Detallarning konstruktiv bazalariga uning biror tekisligidan, 
chizig’idan yoki nuqtalari to’plamidan zarur qiymatli o’lchamlar saqlanib ishlov 
beriladi. Detallarning bunday tekisliklari, chiziqlari va nuqtalari to’plami 
texnologik bazalar deb ataladi. Masalan 8.16-rasmda texnologik bazadan x 


137 
o’lchamning qiymati saqlangan holda konstruktiv bazaga ishlov berish 
ko’rsatilgan. Bunda x o’lchamining qiymati Ushbu detal lampasining 
mustaxkamligini ta'minlovchi zaruriy o’lchamidir. Tutashtirilmaydigan, ya'ni erkin 
o’lchamlar texnologik bazalardan qo’yiladi. 8.17-rasmda biror detalning yon torets 
tekisligidan - konstruktiv bazasidan har xil chuqurlikda va diametrlarda ishlov 
beriladigan silindrik sirtlarga o’lcham berish ko’rsatilgan. Bunda chuqurlik 
o’lchamlar umumiy bazalardan (8.17-rasm,a) va zanjir usulida (8.17-rasm,b
qo’yilgan. 
8.16-rasm

Download 8,84 Mb.
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   83




Download 8,84 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



 Detallarning o’lchamlari, shakliy ko’rinish va elementlari

Download 8,84 Mb.
Pdf ko'rish