|
Cədvəl 1.2
Törəmə vahidlər
|
| bet | 6/58 | | Sana | 07.12.2022 | | Hajmi | 1.71 Mb. | | #33589 | | Turi | Mühazirə |
Bog'liq C fakepathMuhazire Olcme tex.esas.YENI -2022Cədvəl 1.2
Törəmə vahidlər
Kəmiyyət
|
Vahid
|
Adı
|
Adı
|
Şərti işarə
|
Beynəlxalq
|
milli
|
Tezlik
|
Hers
|
Hz
|
Hs
|
Enerli, iş, istilik miqdarı
|
Coul
|
J
|
C
|
Qüvvə, çəki
|
Nyuton
|
N
|
N
|
Güc, enerji seli
|
Vatt
|
W
|
Vt
|
Elektrik miqdarı
|
Kulon
|
C
|
Kl
|
Elektrik gərginliyi, e.h.q., potensial
|
Volt
|
V
|
V
|
Elektrik tutumu
|
Farad
|
F
|
F
|
Elektrik müqaviməti
|
Om
|
Ω
|
Om
|
Elektrik keçiriciliyi
|
Simens
|
S
|
Sm
|
Maqnit induksiyası
|
Tesla
|
T
|
Tl
|
Maqnit induksiya seli
|
Veber
|
Wb
|
Vb
|
İnduktivlik və qarşılıqlı induktivlik
|
Henri
|
H
|
Hn
|
Cədvəl 1.3
Kəmiyyət
|
Vahid
|
Adı
|
Adı
|
Şərti işarə
|
Beynəlxalq
|
Milli
|
Elektrik cərəyanının sıxlığı
|
amper/m2
|
A/m2
|
A/m2
|
Elektrik sahə gərginliyi
|
volt/metr
|
V/m
|
V/m
|
Mütləq dielektrik nüfuzluluğu
|
farad/metr
|
F/m
|
F/m
|
Xüsusi elektrik müqaviməti
|
om.metr
|
Ω.m
|
Om.m
|
Elektrik dövrəsinin tam gücü
|
volt-amper
|
V.A
|
V.A
|
Elektrik dövrəsinin reaktiv gücü
|
Var
|
var
|
V.Ar
|
Maqnit sahə gərginliyi
|
Amper/metr
|
A/m
|
A/m
|
Ölçmə təcrübəsində istifadə olunan vahidlər
Tədqiq olunan eyni bir obyektə onun tətbiq olunma şəraitindən və obyektin tələb olunan dəqiqliklə yazılışından asılı olaraq bu və ya diqər model uyğun gələ bilər. Məsələn,sabit cərəyan dövrələrində istifadə olunan rezistor sabit cərəyana müqavimətlə xarakterizə olunur. Rezistor yüksək tezlikli cərəyanlı dövrələrdə istifadə olunduqda onun müqavimətinin kompleks xarakterli olmasını nəzərə almaq lazımdır, başqa sözlə, rezistor daha mürəkkəb modellə təsvir olunacaq. Burada səthi effekt, məxsusi tutum və induktivlik nəzərə alınmalıdır.
Ölçmələrdə informasiya məvhumundan istifadə olunur. İnformasiya obyekt haqqında ilkin qeyri-müəyyənliyi azaldan məlumatlar toplusudur. Obyektlərin xassələrinin kəmiyyət xarakteristikaları haqqında məlumatlar isə ölçmə yolu ilə alınır. Belə məlumatlar obyekt haqqında bilikləri artırır və onun haqqında qeyri-müəyyənliyi xeyli azaldır, yəni ölçmə - informasiya prosesidir.
Ölçülən fiziki kəmiyyətlərin qiymətləri haqqında olan informasiya ölçmə informasiyası adlanır.
İnformasiya prosesini xarakterizə edən ən mühüm göstəricilərdən biri informasiya miqdarı və entropiyadır.
1.4. İnformasiya miqdarı
Ölçmə prosesində ölçülən kəmiyyət haqqında informasiya alınır və bu alınan informasiya sonradan müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunur.
İnformasiya ötürmə sistemində xəbər mənbəyindən alınan informasiyalar ötürücü vasitəsilə rabitə kanalına verilir. Rabitə kanalı ilə ötürülən siqnallar isə qəbulediciyə daxil olur və qeyd edilir. İnformasiya ötürmə sisteminin əsas vəzifəsi xəbər mənbəyindən alınan siqnalları qəbulediciyə çatdırmaqdır. Bu, o vaxt yerinə yetirilmiş hesab olunur ki, qəbul olunmuş B xəbəri xəbər mənbəyindən alınan A xəbərinə təmamilə uyğun gəlsin. Lakin informasiya ötürmə sistemi maneələrin təsiri altında olduğu üçün qəbul edilmiş siqnallar təhrif olunur. Faydalı siqnalın ötürülmə prosesində təhrifinə səbəb olan elektrik siqnallarına maneələr deyilir.
Xəbər və informasiya məhfumu eyni deyildir. İnformasiya qəbulediciyə əvvəlcədən məlum olmayan xəbərdir. Daha doğrusu, informasiya xəbərin yenilik daşıyan hissəsidir.
Hər bir xəbər (siqnal) özündə müəyyən informasiya daşıyır. Informasiya miqdarı anlayışı ilk dəfə Amerika mühəndisi R. Xartli tərəfindən 1928-ci ildə daxil edilmişdir. Bu məqsədlə o, xəbərin (siqnalın) ötürülməsində aşağıdakı məhdudiyyətləri nəzərə almışdır:
Xəbərin ötürülməsi üçün istifadə olunan siqnallar diskret elementlərdən (simvollardan) təşkil olunub;
Siqnalların elementləri sonlu sayda mümkün olan qiymətlər (m) ala bilərlər. Bütün m-lərin mümkün olan qiymətlərinin toplusu alfavit-əlifbanı təşkil edir;
Əlifbanın bütün simvolları öz aralarında statistik qeyri-asılıdır, başqa sözlə, simvolun hər hansı bir qiymətinin siqnalın istənilən pozisiyasında yaranması siqnalın digər pozisiyalarında simvolların qiymətindən asılı deyildir.
əlifbanın bütün simvolları eyni ehtimallıdır;
siqnalların ötürülməsi maneələrin olmadığı şəraitdə baş verir.
|
| |
