hamda O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligini rivojlantirishning 2020-2030-
yillarga mo‘ljallangan strategiyasini ijrosini samarali tashkil qilish maqsadida;
Oziq-ovqat texnologiyasi va muhandisligi xalqaro institutini tashkil qilish
chora-tadbirlari to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev
qarori
Toshkent sh.
2023-yil 26 yanvar
Qandolat mahsulotlari - bu shakar yoki boshqa shirin moddalar (asal, ksilitol,
sorbitol), shuningdek shinni, turli xil mevalar va mevalar, sut, sariyog‘, kakao
loviyalari, yong‘oq yadrolari, un va boshqa tarkibiy qismlardan iborat mahsulotlar.
Bular, asosan, yoqimli ta'mi va xushbo‘yligi, chiroyli ko‘rinishi,
yuqori ozuqaviy
qiymati, kaloriyaliligi va yaxshi hazm bo‘lishi bilan ajralib turadigan shirin
mahsulotlardir.
Turli xil qandolat mahsulotlari ikki guruhga bo‘linadi: shakarli va unli. Qandli
mahsulotlarga meva va rezavorlar, karamel, draje, shokolad, kakao kukuni,
konfetlar, kofe, holva hamda karamel va konfet kabi sharq shirinliklari kiradi. Un va
qandolat
mahsulotlariga pechenye, gingerbread, vafli, kekler, baba, rulolar, sharq
unidan shirinliklar, tortlar va pishiriqlar kiradi.
Meva va rezavorlar qandolat mahsulotlari - ko‘p miqdorda shakar (60-75%) va
boshqa xom ashyo qo‘shilgan meva va rezavorlarni qayta ishlash mahsulotlari.
Ko‘pgina shakarli qandolat mahsulotlaridan farqli o‘laroq, ular yuqori biologik
qiymatga ega, chunki ularni ishlab chiqarishda vitaminlar, minerallar va boshqalarga
boy xom ashyolardan foydalaniladi.
Mevali va rezavorli qandolat mahsulotlarini suyuq yoki zaif shakllanmagan
jelega o‘xshash tuzilishga ega mahsulotlarga (murabbo, jele, marmelad) va zich,
shaklli jelega o‘xshash tuzilishga ega mahsulotlarga (marmelad, pastil, shakarlangan
mevalar) bo‘linishi mumkin. Jele o‘xshash tuzilish shakar
va organik kislotalar
ishtirokida qizdirilganda jele hosil qilish qobiliyatiga ega bo‘lgan meva va
rezavorlar tarkibida pektin moddalarining mavjudligi bilan bog‘liq. Zich jelega
o‘xshash tuzilmani shakllantirish uchun qo‘shimcha ravishda agar-agar agaroid,
sitrus, olma yoki lavlagi pektin, furcellaran, o‘zgartirilgan kraxmal
va jelatin kabi
jelelovchi moddalar ishlatiladi.
O‘rik murabbosini ishlab chiqarish texnologiyasini aytib bering. GOST
bo‘yicha assortimentni, mahsulot talablarini o‘rganing, o‘rik murabbosi uchun
mahsulot hisob-kitoblarini amalga oshiring. Belgilangan maqsadlarga erishish
uchun quyidagi vazifalarni bajarish kerak:
Murabbo ishlab chiqarish texnologiyalari va texnologik sxemalari bo‘yicha
adabiyotlarni ko‘rib chiqish. Murabbo-hoʻl meva, rezavorlar hamda shakardan
tayyorlanadigan shirinlik. Ishlatiladigan meva turlariga qarab behi murabbosi, anjir
murabbosi, nok murabbosi, olma murabbosi, uzum murabbosi, olxoʻri murabbosi,
olcha murabbosi, qulupnay murabbosi, qovun murabbosi, sabzi murabbosi va
boshqa turlari bor. Behi murabbosi - behi 4 ga boʻlinib, urugʻi olib tashlanadi,
soʻngra eni 0,5 sm keladigan tilimchalar kesiladi va krzoniga solib ustidan koʻmib
turadigan qilib suv quyiladi, bir qaynab chiqqach, chovli bilan suzib olinadi,
sharbati suzgichdan oʻtkaziladi. Qozonga shakar solib ustidan behi sharbati
quyiladi (1,2 kg shakarga 0,5 l sharbat) va qiyom qaynatiladi. Qaynab turgan
qiyomga suzib olingan behi solinadi. Murabbo 5-6 min. qaynagach, olovi
pasaytiriladi va qiyom qizil tusga kirguniga kadar pishirish davom ettiriladi. 1 kg
behiga 1,2 kg shakar kerak. Olxoʻri murabbosi - yaxshi pishgan olxoʻrining
bandlarini olib tashlab, issiq suvga 5-6 min. solib qoʻyiladi. Soʻngra olxoʻrining bir
necha yeri teshiladi (baʼzan pichok, bilan oʻrtasidan tilinadi). Qiyom alohida
tayyorlanadi. Issiq qiyomni olxoʻri ustidan quyib, 15-20 soat olib qoʻyiladi.
Uchinchi marta qiyom meva bilan birga qaynatiladi. 1 kg olxoʻriga 1,2 kg shakar,
0,5 l suv, tayyor murabbosiga qoʻshish uchun 10-15 tomchi olxoʻri essensiyasi
kerak.
Murabbosi pishirish uchun qiyomning sifati katta ahamiyatga ega. Murabbo
batamom pishgan boʻlsa, meva idish yuzasida qalqimasdan qiyom ichida bir tekis
tarqaladi, qiyom esa tiniq tusga kiradi, sifatli qiyom tomchisi sovuq suvga tomizib
koʻrilganda darrov erib ketmaydi. Murabbo taʼmi
va rangini yaxshilash uchun
mevalar essensiyasi, limon kislotasi, vanilin, zaʼfaron va boshqa solinadi.
