• 2.4 Xususiy funksiyalaming asosiy xossalari
  • )2 =o  bajariladi va L kattalik Lx,L 2




    Download 9,41 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet41/240
    Sana08.01.2024
    Hajmi9,41 Mb.
    #132633
    1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   240
    )2
    =o 
    bajariladi va L kattalik Lx,L
    2
    ,...Ln... dan faqat bitta kattalikni qabul 
    qiladi. Ixtiyoriy kattalik qiymatlari to ‘plamini shu kattalikning spektri 
    deyiladi. Spektr ikki xil b o ‘lishi mumkin: uzlukli, y a’ni diskret va 
    uzluksiz. Agar spektrda L„u,...Ln... alohida qiymatlar m avjud bo‘lsa, u 
    holda diskret spektr bilan ishlanadi va bu holda fizik kattalik 
    kvantlangan qiymatlami qabul qiladi. Agar L barcha qiymatlami qabul 
    qilsa, u holda spektr uzluksiz b o ‘ladi.
    Fizik 
    kattaliklam i 
    tavsiflovchi 
    operatorlarning 
    muhim 
    bir 
    xususiyatini k o‘rishga o ‘taylik. Bu xususiyatning mavjudligi, fizik 
    kattaliklam ing o ‘rtacha qiymarlari haqiqiy sonlar bilan ifodalanishi 
    kerakligi bilan, y a’ni ular uchun
    Hozir 
    diskret 
    spektrga 
    ega 
    b o ‘lgan 
    o ‘z-o‘ziga 
    qo‘shma 
    operatorlarning b a’zi-bir muhim xossalari k o ‘rib chiqiladi. Masalani 
    soddalashtirish maqsadida ikkita u l va и г kompleks funksiyalardan 
    foydalaniladi. Agarda
    L = L*
    shart bajarilishi bilan bog‘liqdir.
    2.4 Xususiy funksiyalaming asosiy xossalari
    (2.17)
    65


    b o ‘lsa va integral o ‘zgaruvchilaming o ‘zgarishi butun soha b o ‘yicha 
    b o ‘lsa, u holda bu funksiyalam i ortogonal funksiyalar deyiladi.
    0 ‘z-o‘ziga q o ‘shma operatorlam ing har xil xususiy qiymatlariga 
    mos keluvchi xususiy funksiyalar ortogonal ekanligi ko ‘rsatiladi, y a ’ni
    / v , V B* = 0 
    (2.18)
    shart bajarilishi kerak. Operatom ing xususiy funksiyalari xossasiga 
    binoan,
    *■¥„, ~ Lmy r va Ly„ = L„yfn.
    (2 -19)
    Birinchi tenglamaning qo‘shmasi hosil qilinadi:
    L’VmКУш ■
    (2.19’)
    Bu yerda eslatib o ‘taylik 
    (2.19) tenglamaning ikkinchisini
    Y„,' ga, (2.19’) tenglamani esa y/„ ga k o ‘paytiriladi, keyin esa birinchi 
    tenglamadan ikkinchisi ayiriladi. Natijada
    Wm'L W „ -V n^ , n (L„ - Lm V,„V„ •
    Bu tenglikni o ‘zgaruvchilam i butun soha o ‘zgarishi b o ‘yicha 
    integrallansa,
    V m t w A  - j V „ i y = (L„ - Lm ) J yи
    (2. 20)
    natijani olinadi. L operatorlaming o ‘z-o ‘ziga qo‘shmalik shartini 
    hisobga olinsa, y a ’ni
    \v„!Lw„dx = \v „ L 'v m'dx 
    b o ‘ladi va (2.20) tenglikning chap tomoni nolga teng. Demak,
    (L„ ~ LJ l v m*V„dx = 
    0
    va Lr 
    ф
     Lm b o ‘lgani uchun,
    j y „ , y > - = o
    (
    2
    .
    21
    )
    ortogonallik sharti kelib chiqadi.
    Ikkinchi tom onidan diskret spektrga tegishli funksiyalar har doim 
    kvadratik integrallanuvchidir, shu tufayli ulam i 1 ga normallashtirish 
    mumkin, y a ’ni
    lV n ¥ n d x = l .  
    (2.22)
    Oxirgi tenglikni (2.21) tenglik bilan birlashtirib yozish mumkin.
    66


    j ¥ m¥„dx = 

    Download 9,41 Mb.
    1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   240




    Download 9,41 Mb.
    Pdf ko'rish