kichikdir. Masalan, 1-sinfdagi zaharli moddalarning oshqozonga tushgandagi
o‘limga olib keluvchi miqdori 15 mg/kg. ga tengdir.
Ayrim xavfli va zaharli moddalarning ma’lum konsentratsiyasi portlashga
yoki yong‘inga ham olib kelishi mumkin. Masalan,
avtomobil benzini xona
haroratida 1 m. ochiq yuzadan 400 g/soat tezlikda bug‘lanadi. Benzin bug‘larining
havo tarkibidagi 0,76...5,03% dagi konsentratsiyasi esa portlashga olib kelishi
mumkin.
Shuningdek, agar havo tarkibida benzin konsentratsiyasi miqdori 3–4 g/m3
bo‘lsa, 2–3 minut ichida insonning ko‘zidan yosh kelishi, qattiq уo‘tal tutishi,
yurish muvozanati buzilishi mumkin, benzinning havo tarkibidagi konsentratsiyasi
30–40 g/m3 bo‘lganda esa, inson 2–3 nafasdayoq hushidan ketadi.
Yuqorida keltirilgan zararli changlar, gazlar, agressiv va zaharli moddalardan
himoyalanish birinchi navbatda ish joyi havosi tarkibini o‘rganish
va uni REM
talablari bo‘yicha muvofiqlashtirishni talab etadi. Buning uchun chang miqdorini
aniqlashda aspiratordan, gaz miqdorini aniqlashda UG-2, GX-2
rusumli gaz
analizatorlaridan foydalaniladi.
Ish joyi havosi tarkibidagi zaharli gazlar yoki changlar miqdori aniqlangach,
bu miqdor ruxsat etilgan miqdor (REM) bilan taqqoslanib ko‘riladi va ish joyini
sog‘lomlashtirish bo‘yicha tadbirlar ishlab chiqiladi.
Ish joylari havosini sog‘lomlashtirishda birinchi navbatda zararli changlar va
gazlarning
manbalari, ularni yuzaga kelishini kamaytirish уo‘llari, ushbu zararli
gaz va changlarni ish joyi zonasiga kirish sabablari o‘rganilib, bartaraf etish
choralari ko‘riladi. Agar ushbu zararli moddalarni yuzaga
kelishini oldini olish
mumkin bo‘lmasa, u holda ushbu gazlarni ish joyi zonasiga kirish уo‘llari
germetiklashtiriladi hamda ish joylariga shamollatish qurilmalari o‘rnatiladi.
Yuqorida ko‘rsatilgan tadbirlar yetarli darajada samarali bo‘lmagan hollarda esa
shaxsiy himoya vositalaridan foydalaniladi yoki ishlab chiqarish to‘liq
avtomatlashtirilib masofadan boshqarish tizimlari tatbiq etiladi.
Nazorat savollari:
1. Meteorologik sharoitlarining asosiy tushunchalari nimalardan iborat?
2. Meteorologik sharoitlarni tadqiq qilishda qanday usullar mavjud?
3. Havo harakatining harorati, namligi va tezligini qanda tartibga solinadi?
