44
aviahalokatlar minglab insonlar haѐtiga zomin boʻldi. Shulardan, 25-mayda Tayvan
poytaxti aeroportidan Gonkonga uchgan bortida 225 kishi boʻlgan “Boing-747”
samolѐtining halokatga uchrashi, ѐki 27-iyul kuni Ukrainaning Lvov shahri
chekkasida oʻtkazilgan aviashou vaqtida “Su-27” qiruvchi harbiy samolѐtning va
unda 69 kishining jarohat olishi hamda 76 kishini qurbon berilishi inson qalbini
larzaga solmasdan kuymaydi.
Maʼlumki, Respublikamizda mavjud boʻlgan gidrotexnik inshootlarda avariya
halokati yuz bergudek boʻlsa, aholi hududlarimizda maʼlum miqdorda xavf
tugʻdirishi mumkin. Shu sababli Oʻzbekiston Respublikasi
Oliy Majlisining XV
sessiyasida qabul qilingan qonunlardan yana biri “Gidrotexnika inshootlarining
xavfsizligi toʻgʻrisida” deb nomlanadi. Qonun 15 moddadan iborat. Ushbu
qonunning
maqsadi
gidrotexnika
inshootlarini
loyihalashtirish,
qurish,
foydalanishga topshirish, ularni rekonstruksiya qilish, konservatsiyalash va
tugatishda xavfsizlikni taʼminlash boʻyicha faoliyatni
amalga oshirishda yuzaga
keladigan munosabatlarini tartibga solishdan iborat. Shu oʻrinda 2020-yil aprel oyi
oxirida yuz bergan Sirdaryo viloyatidagi suv omborining buzilishini eslab oʻtish
joiz. Suv omboridan suvning toshib chiqishi natijasida minglab odamlar uy-joysiz
qoldi va ekinzorlar payhon boʻldi.
Transport, energetika va kommunal tizimlardagi falokatlar va halokatlar
oldini olish chora-tadbirlari quyidagicha amalga oshiriladi: a) Havo transporti
avariya va falokatlari, transport tizimidagi avariya va halokatlar. Koʻrinishi:
yoʻlovchi, ekipaj aʼzolarini halok boʻlishi, havo transportini portlashi, yer yuzidagi
bino va xalq xoʻjaligi obyektlarini buzilishi, turli darajadagi
qutqaruv va tezkor
ishlarni olib borishga olib keladigan holat. Sabablar: havo transportini nosozligi; ob-
havoni noqulayligi; dispetcherlar aybi bilan sodir boʻladi. Oldini olish tadbirlari:
rejaviy-profilaktik koʻrik va taʼmirlashni vaqtida oʻtkazilishi; boshqarish va aloqa
tizimlarini ish sifatini yaxshilash. Muhofazasi: aviatsiyadan avariyasiz foydalanish
va parvozlar xavfsizligi boʻyicha tadbirlar tashkil etish va amalga oshirish.
b)
Temir yoʻllardagi avariya va halokatlar. Koʻrinishi: yongʻinlar,
portlashlar, vagonlarni yoʻnalish izidan chiqishi, aholi va yoʻlovchilarni halok
boʻlishi, sodir etilgan joylardagi aholi va hudularni zarar koʻrishi. Sababi: temir
yoʻllarning
nosozligi, harakat tarkibining nosozligi, aloqa vositasini nosozligi,
dispetcherni ahamiyatsizligi.
Oldini olish tadbirlari: rejaviy-profilaktika koʻrik va
taʼmirlash ishlarini oʻtkazish; boshqaruv va aloqa tizimlari ish sifatini oshirish;
dispetcherlik xizmati sifatini yaxshilash. v)
avtotransport avariya va halokatlari.
Koʻrinishi: transportdagi fuqarolarni halok boʻlishi, portlash va yongʻinlarni
chiqishi. Sababi: transport harakat xavsizligiga rioya qilmaslik;
tezlikni oshirish;
spirtli ichimliklarni ichib avtotransportni boshqarish; texnik nosoz transportni
boshqarish; yoʻllarni talab darajasiga emasligi. Oldini olish chora-tadbirlari: rejaviy
profilaktik koʻrik va texnik taʼmirlash ishlarini o’z vaqtida oʻtkazish, nosoz
transportdan foydalanmaslik, yoʻl harakat qoidalariga qat’iy
rioya qilish va
boshqalar. Muhofazasi: DAN organiga yoʻl transport xavfsizligini taʼminlash
xizmatiga rahbarlik vazifasi yuklatiladi.
45
g)
Metropoliten stansiyalarida ehtimol boʻlgan favqulodda vaziyatlar
koʻrinishi: metro vagonlarini turli sabablar bilan relsdan chiqishi sababli fuqarolarni
shikastlanishi va nobud boʻlishi, portlash va yongʻinlar sodir etilishi mumkin. Oldini
olish chora-tadbirlari: rejaviy-profilaktik koʻrik va texnik taʼmirlash ishlarni o’z
vaqtida va sifatli oʻtkazilishi, nosoz transport vositalaridan foydalanmaslik, yoʻl
harakati qoidasiga qatiy rioya qilish va boshqalar. Muhofazasi: ushbu ob’yektlardagi
ishlarning olib borish ahvoli va xavfsizligi ustidan davlat nazoratiga rahbarlik qilish.
