108
aksincha, bir bo`g‘in past darajali dinamik tenglamali bir nechta elementlarga
mos kelishi mumkin.
Namunaviy bo`g‘inlar inersiyasiz, aperiodik, differensiallash, integrallash va
tebranish bo`g‘inlariga bo`linadi. Bunday tiplarga ajratishda bo`g‘inlarning
tashqi namunaviy g‘alayonlarga kirish signalini oniy qo`shish yoki ajratish bilan
bog‘liq bo`lgan birlik funksiya (11.5-rasm, a) va garmonik o`zgaruvchi
tebranishlar (11.5-rasm, b) kiradi. Birlik sakrash bilan ta‘sir etilgandagi
o`tkinchi jarayonning grafik shaklda ko`rsatilgan tenglamasi bo`g‘inning vaqt
yoki dinamik tavsifnomasi deb ataladi. Bu tavsifnoma bo`g‘in
harakati
differensial tenglamasining boshlang‘ich nol shartlarda birlik kirish ta‘siri uchun
yechimidan iborat bo`ladi, ya‘ni kirishga birlik sakrash berilguncha bo`g‘in tinch
holatda bo`lgan deb qaraladi. Bu namunaviy bo`g‘inlarni batafsil ko`rib
chiqamiz.
Inersiyasiz (kuchaytiruvchi) bo`g’in.
Bu tipdagi bo`g‘inga chiqish miqdori
y
istalgan vaqtda kirish miqdori
x
ga to`g‘ri proporsional bo`lgan barcha bo`g‘inlar
kiradi.
Inersiyasiz bo`g‘ining tenglamasi quyidagicha yoziladi:
y=kx
(11.9)
bunda
k
– uzatish koeffitsiyenti (kuchaytirish koeffitsiyenti).
Bu bo`g‘inning dinamik tenglamasi uning statik tenglamasiga mos keladi.
Bunday bo`g‘inlarga o`zgarmas tokning elektron kuchaytirgichlari,
reduktorlar,
ishqalanish va oraliqlari bo`lmagan turli richaglar,
reostatli datchiklar va
boshqalar misol bo`ladi.
