O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi bekkamov. Ch. I, Hamdamova. E. I, Narbayeva. M. K, Ismatullayev. H. T

68 
QURTXONADA HARORAT, NAMLIK VA HAVO TARKIBINI 
O’LCHASH 
 
Ishning maqsadi: Talabalarga qurtxonada harorat, namlik va havo tarkibini 
o’lchashni o’rgatish.
Topshiriqlar: 
1. Binoning harorati va namligini o’lchovchi asboblarning tuzilishi va ishlatish 
tartibi bilan tanishish, o’qish xonasining harorati va namligini o’lchashni o’rganish.
2. Termometr va "Avgust" psixrometrining rasmini chizish. 
Kerakli materiallar va jihozlar: Darslik va o’quv qo’llanmalar, turli tipdagi 
qurtxona rasmlari, qurtxonalarni ta’mirlash va jihozlash uchun kerakli asbob-
uskunalar. 
Asosiy tushunchalar: Hamma organizmlar yashab turgan muhitning ajralmas 
bir qismidir. Organizm bilan atrof-muhit o’rtasida bo’ladigan o’zaro 
munosabatlarni o’rgatadigan fan EKOLOGIYa (grekcha - oikos yoki okos yashash 
joyi yoki muhit va logos - fan) deb ataladi. 
Ekologik omillarni asosan to’rtta toifaga bo’lish mumkin. 
1. Abiotik yoki anorganik omillar, organizmga iqlim sharoitlarning (issiqlik, 
namlik, yorug’lik va boshqalar) hamda yerning tortish kuchi, atmosferaning 
tarkibi va xususiyati, radioaktivlik, relyef va boshqa omillarning ta’sir etishi. 
2. Gidro - edafik yoki suv - tuproq omillari, ya’ni suv va tuproqning 
organizmga zarur yashash muhiti sifatida ta’siri. Hasharotlar ekologiyasida 
tuproq ta’siri muhim rol o’ynaydi. 
3. Biotik yoki organik omillar. Organizmga tirik tabiatning ta’siri, 
ovqatlanish asosidan organizmlarning o’zaro munosabati, turlararo munosabati 
va boshqalar. 
4. Antropogen omillar. Tabiatga va organizmga odam faoliyatining ta’siri, 
quruq yerlarni o’zlashtirish, irrigasiya sistemalarini ko’rish, zararkunandalarga 
qarshi kurash, sun’iy sharoitlar yaratib berish va boshqalar. 

69 

Download 11,98 Mb.