68
QURTXONADA HARORAT, NAMLIK VA HAVO TARKIBINI
O’LCHASH
Ishning maqsadi: Talabalarga qurtxonada harorat,
namlik va havo tarkibini
o’lchashni o’rgatish.
Topshiriqlar:
1. Binoning harorati va namligini o’lchovchi asboblarning tuzilishi va ishlatish
tartibi bilan tanishish, o’qish xonasining harorati va namligini o’lchashni o’rganish.
2. Termometr va "Avgust" psixrometrining rasmini chizish.
Kerakli materiallar va jihozlar: Darslik va o’quv qo’llanmalar, turli tipdagi
qurtxona
rasmlari, qurtxonalarni ta’mirlash va jihozlash uchun kerakli asbob-
uskunalar.
Asosiy tushunchalar: Hamma organizmlar yashab turgan muhitning ajralmas
bir qismidir. Organizm bilan atrof-muhit o’rtasida bo’ladigan o’zaro
munosabatlarni o’rgatadigan fan EKOLOGIYa (grekcha - oikos yoki okos yashash
joyi yoki muhit va logos - fan) deb ataladi.
Ekologik omillarni asosan to’rtta toifaga bo’lish mumkin.
1. Abiotik yoki anorganik omillar, organizmga iqlim sharoitlarning (issiqlik,
namlik, yorug’lik va boshqalar) hamda yerning tortish kuchi, atmosferaning
tarkibi va xususiyati, radioaktivlik, relyef va boshqa omillarning ta’sir etishi.
2. Gidro - edafik yoki suv - tuproq omillari, ya’ni suv va tuproqning
organizmga zarur yashash muhiti sifatida ta’siri. Hasharotlar ekologiyasida
tuproq ta’siri muhim rol o’ynaydi.
3. Biotik yoki organik omillar. Organizmga tirik tabiatning ta’siri,
ovqatlanish asosidan organizmlarning o’zaro munosabati, turlararo munosabati
va boshqalar.
4. Antropogen omillar. Tabiatga va organizmga odam faoliyatining ta’siri,
quruq yerlarni o’zlashtirish, irrigasiya sistemalarini ko’rish, zararkunandalarga
qarshi kurash, sun’iy sharoitlar yaratib berish va boshqalar.
