19
2-BOB. OLIY TA’LIM ME’YORIY HUJJATLARI
Tayanch so‘z va iboralar:
“Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun, davlat
akkreditatsiyasi, davlat ta’lim muassasasi, davlat ta’lim standartlari, davlat ta’lim
talablari, malaka, mutaxassislik, nodavlat ta’lim tashkiloti, tarbiya, ta’lim, ta’lim
kampusi, ta’lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilari, ta’lim tashkilotlari attestatsiyasi,
professional ta’lim, oliy ta’lim, oliy ta’limdan keyingi ta’lim, dual ta’lim, inklyuziv
ta’lim, eksternat tartibidagi ta’lim, o‘quv rejasi, o‘quv dasturi, standart, Oliy
ta’limning davlat standarti, malaka talablari, “Vaqt me’yorlari”, kafedra o‘quv
yuklamasi.
2.1. O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi
Qonuni
Respublikamizda ta’lim sohasini tubdan takomillashtirish hozirgi kunning
dolzarb vazifalaridandir. Shu nuqtai nazardan ta’lim sohasidagi hozirga qadar
erishilgan yutuqlarni e’tirof etgan holda mavjud muammolarni
bartaraf etish va
rivojlangan mamlakatlar tajribalari asosida shakllantirishga qaratilgan qonunlar
qabul qilinmoqda. Jumladan, O‘zbekiston Respublikasining 2020 yil 23 sentyabr
kunidagi O‘RQ-637-son bilan qabul qilingan “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni bunga
yaqqol misoldir. Ushbu qonun ta’lim sohasidagi munosabatlarni tartibga solishga
qaratilgan bo‘lib, u 11 ta bob va 75 ta moddadan iborat.
Mazkur qonun jahon
standartlari talablaridan kelib chiqqan holda ta’lim sohasidagi munosabatlarni
tartibga solishning qamrovi kengligi va o‘ziga xos xususiyatga ega ekanligi bilan
1997 yil 29 avgust kuni qabul qilingan “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonundan tubdan
farq qilishi bilan ahamiyatlidir.
Qonunda ta’limga oid davlat akkreditatsiyasi, davlat ta’lim muassasasi, davlat
ta’lim standartlari, davlat ta’lim talablari, malaka, mutaxassislik, nodavlat ta’lim
tashkiloti, tarbiya, ta’lim, ta’lim kampusi, ta’lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilari,
ta’lim tashkilotlari attestatsiyasi kabi asosiy tushunchalarning mazmun va
mohiyatiga aniq ta’riflar berilgan hamda ta’lim ustuvorligining tan olinishi, ta’lim
olish
shaklini tanlash erkinligi, ta’lim sohasida kamsitishlarga yo‘l qo‘yilmasligi,
ta’lim olishga doir teng imkoniyatlarning ta’minlanishi, ta’lim va tarbiyaga milliy
20
hamda umuminsoniy qadriyatlarning singdirilganligi, ta’lim va tarbiyaning
insonparvarlik, demokratik xususiyati, ta’limning uzluksizligi va izchilligi, o‘n bir
yillik ta’limning hamda olti yoshdan yetti yoshgacha bo‘lgan bolalarni bir yil
davomida umumiy o‘rta ta’limga
tayyorlashning majburiyligi, davlat ta’lim
standartlari va davlat ta’lim talablari doirasida ta’lim olishning hamma uchun
ochiqligi, o‘quv dasturlarini tanlashga doir yondashuvning yagonaligi va
tabaqalashtirilganligi, insonning butun hayoti davomida ta’lim olishi, jamiyatda
pedagoglarni ijtimoiy himoya
qilishning kafolatlanganligi, ta’lim tizimining
dunyoviy xususiyatga egaligi, bilimlilik, qobiliyatlilik va iste’dodning
rag‘batlantirilishi, ta’lim tizimida davlat va jamoat boshqaruvining uyg‘unligi,
ta’lim faoliyati sohasidagi ochiqlik va shaffoflik ta’lim sohasidagi asosiy prinsiplar
etib belgilangan.
Shuningdek,
qonunda jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi,
e’tiqodi, shaxsiy va ijtimoiy mavqeidan qat’i nazar, har kimga ta’lim olish uchun
teng huquqlar kafolatlanishi belgilab qo‘yilgan.
Mazkur qonuning
