32
Mehnat predmeti
- mahsulot ishlab chiqarish maqsadida kishilarning
mehnat vositalari yordamida ishlab chiqarish jarayonida ta‘sir qiladigan xom-
ashyo, matreallar va shu kabilardir. Paxta tozalash sanoatida mehnat pretmeti paxta
xom-ashyosi hisoblanadi.
Mehnat
- bu kishilarning turli xil faoliyatlarida mehnat
vositalari yordamida mehnat pretmetlarining shakli va mazmunini o‗zgashtirishda
ro‗y beradigan jarayondir. Mehnat doimiy ravishda takomillashtirilib beriladi.
Mehnat vositasi
- kishi tomonidan mehnat predmetlariga ta‘sir ko‗rsatishda
yordam beradigan ishchi va kuch mashinalari, priborlar, nazorat qiluvchi uskunalar
va shu kabilardir. Ishlab chiqarish jarayoning normal bo‗lishligini ta‘minlovchi
bino va inshootlar ham mehnat vositasi hisoblanadi.
Ishlab chiqarish jarayoni paxta tozalash sanoatida ikki pog‗onadan iborat.
Birinchi pog‗onaba paxta xom-ashyosini qabul qilish, saqlash, uni asosiy ishlab
chiqarishga etkazib berishni o‗zining ichiga olsa, ikkinchi pog‗ona-qayta ishlash
pog‗onasida xom-ashyo ketma-ket ishlab chiqarish jarayonlaridan o‗tib, tayyor
mahsulotga aylanadi.
Mehnat samaradorligi va ish sifati korxonaning texnik jihatdan
qurollantirilganlik darajasi va mehnat sharoitiga bog‗liqdir. Asosiy ishlab
chiqarishning barcha elementlari doimo rivojlanishdadir. Paxta xom-ashyosining
sifat ko‗rsatkichlari turish turi, hattoki asbob-uskunalar tarkibi o‗zgarib turadi.
Masalan, paxta xom-ashyosini tozalovchi "Mehnat" rusumli tozalash batareyasi
RX, 1XP, UXK, tozalagichlar bilan, 3XDD rusumli jinlar DP-130 rusumli jinlar
bilan almashtirildi.
Mehnatning o‗zi ham takomillashtililmoqda. U mexanizatsiyalashtirilmoqda
va avtomatlashtirilmoqda.
