O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent to‟qimachilik va yengil sanoat instituti

131 
joylashgan bo‗lsa, bu holda korxonalarda shaxsiy energiya shoxobchalari tashkil 
etiladi. 
Belgilangan 
quvvat
deganda elektr dvigatellarining kVt hisobidagi nominal
quvvati tushuniladi. 
Aktiv 
quvvat
deganda 
asbob-uskunalar 
uchun 
foydalaniladigan 
dvigatellarning (kVt hisobidagi) quvvati tushuniladi (6.4-rasm). 
6.4-rasm. Belgilangan va aktiv quvvat 
Korxonalarda elektr energiyasidan foydalanish me‘yorlarini belgilash uchun 
sanoatda joriy etilgan progressiv usullar asosida mahsulotning birlik miqdoriga 
sarf me’yori
ishlab chiqilib, amalda joriy etiladi. 
Bunday 
me’yor
energoresurslarni rejalashtirishda va undan unumli 
foydalanishda keng qo‗llaniladi. Quvvatlardan foydalanish va ularning sarf bo‗lish 
maqsadlariga qarab turli me‘yorlar belgilanadi. 
Elektr energiyasiga bo‗lgan ehtiyoj va uning sarflanish kVt-soat hisobida 
aniqlanadi. 
Elektr energiyasining sarflanishi o‗rnatilgan motorlarning quvvati,
quvvatidan foydalanish koeffitsienti va motorlarning ish vaqti asosida hisoblab 

132 
chiqiladi. Jin mashinaga 80 kvt li motor o‗rnatilgan, quvvatdan foydalanish 
koeffitsienti 0,8 va ish rejimi ikki smenali, deb faraz qilaylik. Bu holda bir necha-
kunduzda elektr energiyasiga bo‗lgan talab:
80 x 0,8 x 14 = 896 kvt-soat bo‗ladi. 
Odatda, elektr energiyasini sarflash me‘yori natural ko‗rsatkichlarda, ya‘ni 
ishlab chiqariladigan mahsulot birligiga bo‗ljallangan kVt.soat hisobida belgilanadi 
(6.5-rasm). 

Download 4,06 Mb.