|
Atsetilen aralashmalari va ularni tozalash
|
| bet | 14/24 | | Sana | 19.02.2024 | | Hajmi | 0,56 Mb. | | #159055 |
Bog'liq OMKT (Amaliy mashg\'ulot) 2-lab, 4-лекция, O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazi-www.fayllar.org5. Atsetilen aralashmalari va ularni tozalash. Generatordan chikayotgan atsetilen yuqori kontsentrasiyaga ega (99%) bo`lib, uning tarkibida 1% quyidagi aralashmalar mavjud: NH3, H2S va x.k. Bu moddalar kal’tsiy karbid tarkibidagi birikmalarni suvda parchalanish natijasida xosil bo`ladi:
СаС + 2Н2О Cа(ОН)2 + H2C
B u moddalar (NH3, H2S) zararli bo`lib, atsetilenni kayta ishlash jarayonida qo`llaniladigan katalizatorni zaxarlash kobiliyatiga ega. shuning uchun karbid usuli bilan olingan atsetilenni tozalash jarayoni eng zarur boskichlardan biri xisoblanadi. Buning uchun, ya`ni atsetilenni tozalash uchun natriy gipoxloridning suvli eritmasidan foydalaniladi, u aralashmadagi birikmalarni kerakli kislotalarga oksidlaydi, masalan:
Н2С + NаClО + NаОH Nа2СО4 + 4NаCl + 2Н2О
2-rasm. Kalsiy karbiddan atsetilen olish texnologiyasi. 1-vagonetkalar, 2- monorel’s, 3- bak, 4-7- sovutgich, 5- tindirgich, 6- atsetilen generatori, 8-10- skrubberlar, 11-gazgol’der, 12- yonginni tusuvchi apparat, 13- kompressor.
Endi «xo’l» usul yordamida kalsiy karbiddan atsetilen olish texnologiyasi bilan tanishasiz (2-rasm)
Kalsiy karbid 1-vagonetkalarda 2-monorelsdan «xo’l” turdagi 6-generator bunkeriga tushiriladi. Kal’tsiy karbidni parchalanishi natijasida xosil bo`lgan oxakli sut uzluksiz xarakatlanuvchi aralashtirgichli 5-tindirgichga yuboriladi. Aralashtirgich xosil bo`lgan oxak loykasini markaziy tushirilish shtutseri tomonga suradi. Oxak loykasi maxsus nasoslar yordamida tindirish uralariga yuboriladi. Tindirilgan kaltsiy gidroksidning suvli eritmasi 5-tindirgichdan 4-sovutgich orkali 3-bakka kaytib keladi, u erda unga kerakli mikdorda suv kushiladi va 6-generatorga yuboriladi. Generatorda xosil bo`lgan atsetilenning temperaturasi 50-600C bo`lgani sababli, uni 7- chi sovutgichda sovutiladi, kondensatdan ajratiladi va sul’fat kislota eritmasi 8-nasadkali skrubberdan utkaziladi. U erda atsetilen ammiak koldiklaridan tozalanidi, so`ngra atsetilen gazi natriy gipoxlorid solingan 9- skruberrga yuboriladi. Oxirida atsetilen 10 ishkor solingan skrubberga yuboriladi, u yerda gipoxlorlash kolonnasidan ilashgan xlordan tozalanadi. Barcha eritmalarni tsirkulyasiyasi nasoslar yordamida bajariladi; ishlatilib bo`lingan eritmaning bir kismi sistemadan chikariladi va tozasi bilan aralashtiriladi. Tozalangan atsetilen 11-xo’l gazgol’derda yigiladi, 12-yonginni oldini oluvchi tusikdan utadi va 13 kompressor yordamida istemol uchun yuboriladi.
Atsetilenni «quruq” usuldagi generatorlar yordamida olish texnologiyasida 5 tindirgich va 4 sovutgich bo’lmaydi.
|
| |
