43
17-18 - Ma'ruza
HARAKAT XAVFSIZLIGINI TA'MINLASH
REJA:
1.YTH sodir bo’lishida yo’l sharoitining o’rni.
2.Yo’l harakatida haydovchi holatining o’zgarishi.
3. Avtomobil yo’llarini jihozlash.
4. Avtomobillar harakatini to’g’ri tashkil qilish va harakatga xizmat ko’rsatish
kompleksi barpo
qilish.
5. Harakatni tashkil qilishning texnik vositalari.
6. Haydovchilarga harakat to’g’risida ma'lumot berish.
Tayanch so’z va iboralar:
transport hodisasi, yo’l, harakat, jihozlash, kompleks
inshootlar, harakatni tashkil qilish.
Yo’llarda xavfsizlikni ta'minlash va harakatni tashkil qilish
uchun bir qancha tadbirlar
amalga oshiriladi. Haydovchi va yo’lovchilar uzoq masofalarga qatnaganda ovqatlanish va dam
olish ehtiyoji seziladi. Undan tashqari avtomobillarni yonilg’i bilan ta'minlash va ta'mirlash,
texnik ko’rikdan o’tish shahobchalari bo’lishi kerak.
Avtomobil yo’llarida transport oqimini me’yoriy harakatni ta'minlash uchun yo’ldagi
harakatga xizmat tizimini barpo etish kerak. Xizmat tizimini uchta katta guruhga ajratish
mumkin.
1.Umumiy xizmat (harakat sharoiti o’zgarishi haqida axborot berish, yo’lda qisqa dam
oladigan joylar).
2.Transport vositalariga va haydovchi hamda yo’lovchilarga
xizmat qilishlar, yonilg’i va
moy quyadigan punktlar, texnik ko’rik va xizmat ko’rsatish punktlar, uzoq va surunkali dam
oladigan joylar.
3.Avariya xizmati (YTO` jarohat
olganlarga tibbiy yordam, YTH dan zararlangan transport
vositalaridan yo’lni bo’shatish va ularni tuzatish punktiga eltish).
Haraktga xizmat qilish inshootlarini, xizmat ob'ektlari harakteriga qarab quyidagi asosiy
turlarga bo’lsh mumkin:
1.Qisqa dam oladigan va turish joylari.
Bularga dam olish joylari, avtomobillarni qo’yish
joylari, umum ovqatlanish joylari, savdo markazlari, muzeylar,
aholini umum dam olish
мaydonlari kiradi.
2.Jamoat transportlari bilan tashishga xizmat qiluvchi inshootlar.
Bular jumlasiga
avtostansiyalar, avtovokzallar, avtobus to’xtash bekatlari kiradi.
3.Avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatuvchi inshootlar. Bularga yoqilg’i quyish
shahobchalari, yuvish punktlari, estakadalar kiradi.
4.Umumovqatlanishga xizmat qiladigan inshootlar. Bularga yo’l bo’yidagi kafelar,
choyxonalar, bufetlar, oshxonalar, somsaxonalar, restoranlar kiradi.
5.Uzoq va surunkali dam olishga xizmat qiladigan joylar. Bunday inshootlarga yo’l bo’yidagi
mehmonxonalar, motel, kemping, avtoponsionatlar misol bo’la oladi.
6.Harakat xavfsizligiga va yo’l nazoratiga xizmat qiluvchi inshootlar. Bular jumlasiga
vaqtincha va muntazam davlat avtomobil nazorati (DAN) postlari, nazorat-o’tkazuvchi punktlar,
nazorat - dispetcherlik punktlari va avariya telefon aloqalari kiradi.
Harakatga xizmat qiluvchi inshootlarni yo’l bo’ylab joylashtirilganda haydovchiga va
yo’lovchiga qulay bo’lishini, harakat xavfsizligi ta'minlanishini, hamda iqtisodiy jihatdan qulay
bo’lishini hisobga olish kerak.
Haydovchilarni yo’l sharoiti, bilan yanada yaqinroq tanishtirish maqsadida yo’l
belgilari
o’rnatiladi.
Yo’l belgilari haydovchiga uzoqdan yaxshi ko’rinadigan va oddiy bo’lishi kerak.
